DSCF6169

-30 Entomologia ogA!_no

„ ic-i    :sWto»’i;i. » ranuonii pr/w^n- N- 'ł fcotłea nniif_nil

,»    ,1. -• pmKtcnl jrh>M> I I OWtKMw n«c;i iioiBani/KWimycli milą

U'V5l4fitf niriiłiwiit |ir/ł»iclii«'<f. cfiiclimi/i|Ctf dn rmmon iir/cdnii-li. łoą    (Mina pofąeiton* lesf > ml.micm »a |»mi>Ka •*>■! (<vn<») i

,uia słrukmt\' hłoninstu, C prymilywnych r/^tldu ow addw, łaJcicf, ,ViA- piisstoskraostte.    <Z Wj*v*ra) I wałki (rt-Ainafti). na hl„.

nic \y>rłKV n i slvP^sł/-I Ifcatnło *k Icf> 11 '/> |n*' ( iivt/» .ih.it I I 01VM(|,1^ wyZe/ /iwyam/imanudl. lip. «i chraasaiv>, moll ii. muchowo), Miuiki»kT/.i<l/ti'h. nil Plonie '/yjncj --iiiiiiin.|i| ‘U' tylko dwa akie. rat* KaAi.i sk/tTU ahmkmam jest c dvv mii uydłu/onych płytek kritn-    / jednei strony stanowo / w yrostkami potyl|_Cy_

a r    strony r dolną czyscią płytki Iw/m/nci pr/«ltuto\vi«

pyiwtaawatk

tikiMa tiHilr M\*twałinina im nilim iii u iluiitaki tfawiih. t ¹ 11 lyk-szóści dlm|SJV/>; plusk w lak.Hi . proatoskraydłych. sintko*kivy_t|-heli < V«snyvimI i w ulrinii¹ |/’/roy»ftwl yiłon ji jest zostawiona aa cakrr suo/cj szomkosri / tu łowieni. Przoilnia pow lorrdimo pr/e<llu-kiu la jrst w kłysin i gh»wa przyłcttn do nici lub c/ęSciow n się w niq w suwa. U fen sposiib ruchliwość plmv> jest /nao/ruo n)tranio/ona.

Ł niektórych i*w .iikiu. np- u samic »achl.ir/oskr/>«iłych (.Slnyi. ryWIml i saitiń' cktwcow (C'niv>ikvi) jtiowa zrasta się z tułowiem w toiną cakisi'. zf kolei u niiicłmuck. Wonknskrndłych. wałek t tmn> /t pkiu a mełnm »io swoją ruchliw ość. puticw ał nic przylega A'isłc do tułow ia

•ŁŁi Czułtef

Na górnej stronie głowy między łub przed oczami złożonymi mieści sif pan czułków. które powstały r przekształcenia się za-wiązkow odnóJty drugiego segmentu zarodka owada. Są one sta-w on o połączone z puszką głowową i znajdują się w zagłębieniach nazywanych panew kami czułkowymi (scm/>is ontcrtnctc). Zagłębie* ma te oiocznne są wąskim picrsctcniow aty m skłerytem nazywanym osadką {ratZicu/trj. Czułki są przede wszystkim organami zmysłu węchu i dotyku, ponieważ znajdują się w ich oskorku komórki zmysłowe. tZHC sensille. Czasami mogą spełniać inne funkcje, np. mogą służyć jako narządy chwytne u /aru muchtiu ek z rodzaju Cłtao-Aorw /u6 u /artc chrząszczy z rodzaju Ji\ tJmphilus. U niektórych trwadow na drugim członie czułka mieści się narząd Johnstona, któ-

Ryc. 6.

Schenuii budowy czttłk* (wg Snodgrttsa, I93S):

ry jcsl nnr/ądem równowagi, U owadów wodnych, np. z rodzaju

Ihlms. c/ulki h*\ narządem chwytającym powietrze.

Uiilkl

('/.tik ma budowę członowaną (ryc. I Składa się z podstawo-

w ego masywnego elementu zwanego trzonkiem |fp| na którym

bic/yk Iflagplhtm), Jedynie trzonek i nóżka są umięśnione i przez to ruchome. Liczba członów w biczyku może wahać się od trzech, lip. u muchówek krótkoczułkieh (IMiycm), do stu, np. u gąsie-niczników {klmimnoklcĄ Na ogół czułki sięgają do 1/4 lub 1/2 długości ciała, ale u niektórych chrząszczy, np. z rodziny kózko-waiyeh (Cmwhmkiv) lub przedstawicieli rzędu prostoskrzydłych (Orlhoptm), czułki mogą być dłuższe kilkakrotnie od długości ciała. IJ innych owadów, np. pcheł {Siphonaptera) i muchówek, czułki są silnie skrócone,

Czułki w swojej budowie są bardzo różnorodne i stanowią często ważną cechę taksonomiczną. W zależności od kształtów członów tworzących czułki, wyróżnia się czułki równoczłonowe (unlenme mpmhl u których poszczególne człony są do siebie podobne, oraz czułki nierównoczłonowe (unimue inueipiuh), zbudowane z członów o różnych kształtach (ryc, 7), Przykładami czulków równoczłonowych są: czułki szczeciniaste {mtmmese-liform), z cienkimi członami zwężającymi się ku końcowi, np. u pasikonika (Telligonia); czułki nitkowate (afiliformes) na całej długości jednakowo cienkie, np. u biegacza (Curabus); czułki pa-ciorkowatc (u. moniliform), mające kuliste człony, np. u mącznika (Tenebrio); czułki piłkowate (a. matae\ z krótkimi wyrost-