DSCF6179

W ftyc- ł9.

Typy "OS ('~X fewan. wicaa. / 956): A — no^a biojJna. 8 — noga ptywns. C — noga chwytna.

O — noga skoczna, c — noga grzebnz,

^F — noga z koszyczkiem

BE

50

nogi skoczne

U pchełki (Ph\’iIorrvtaj lub u pasikonika (Tettigonia) wyślę-pują nogi skoczno {podes saftatorii). przystosowane do skakania. Trzecia para nóg jest typu skocznego, a nogi drugiej pary spełniają funkcje pomocnicze. Noga skoczna pasikonika ma długie i silnie zgrubiałe uda i również długie i cienkie golenie oraz krótką stopę. Natomiast u pchełki występują krótkie i soczewkowate uda.

nogi pływne

Owady wodne mają trzecią lub drugą i trzecią parę nóg pływnych (pedes nafatoriij. U pływakowa tych (Dytiscidaej trzecia para nóg jest silnie grzbieto-brzusznie spłaszczona. Zasadniczą powierzchnię pływną tworzą spłaszczona goleń i stopa, pokryte z obu stron dwoma szeregami elastycznych włosków, oraz pazurki przekształcone w trójkątne płytki. Krętakowate (Gyrinidue) mają drugą i trzecią parę nóg pływnych, a udo i goleń w kształcie szerokiego trójkąta, natomiast człony w stopie są wydłużonymi, półkolistymi płytkami zachodzącymi na siebie dachówkowato. Po obu stronach goleni

2. Morfologia owadów r

i stopy znajduje się rząd rozszerzonych włosków. Powierzchnię pły wnątworzą|ł»s/x*zególncczęści nogi i włoski, które ro/kładająsię w trakcie przesuwania nogi do tyłu.

Nogi typu grzebnego (pedes fossorii) mają owady kopiące i grzebiące korytarze w glebie, np, turkuciowate (Gryllotulpidae) lub chrabąszczowate (Melolonihidoe), a jest to zmodyfikowana pierwsza para odnóży. U turkucia podjadka charakteryzuje się ona tym, żc jest krótka i silnie zgrubiała. Biodro jest silnie rozwinięte, udo przybiera kształt spłaszczonej płytki, goleń jest szeroka, płaska z czterema kolcami. Stopa ma dwa pierwsze człony w kształcie zębów i łączy się ze środkiem goleni. Stopa razem z brzegiem goleni działa jak nożyce. Owady kopiące norki i chodniki w glebie wykorzystują w tym celu rozszerzoną i wygiętą na brzegu zewnętrznym, zaopatrzoną w ząbki, goleń.

U wielu owadów drapieżnych, np. modliszki (AMis) lub płoszczycy (Nepa), pierwsza para odnóży jest typu chwytnego (pedes raptorii). Noga modliszki ma biodro silnie wydłużone, udo długie, spłaszczone i na dolnej krawędzi wyżłobione. W wyżłobieniu znajdują się ząbki. Goleń jest krótsza od uda, wygięta i jej dolna krawędź również zaopatrzona jest w ząbki. Aparat chwytny tworzy goleń, która wchodzi w rowek znajdujący się na udzie.

U pszczoły miodnej {Apis mellifera) trzecia para odnóży zaopatrzona jest w koszyczek (pedes corbiculati), w którym przenoszony jest pyłek. Koszyczek powstał z przekształconej goleni i stopy. Goleń w części dolnej jest silnie rozszerzona i ma kształt trójkąta. Wewnętrzna powierzchnia goleni jest wypukła i pokryta gęstymi włoskami, a zewnętrzna lekko wklęsła. Na długich krawędziach goleni znajduje się rząd silnych, odstających włosków. Wgłębienie razem z włoskami tworzy koszyczek (corbicula). Na dnie koszyczka osadzony jest długi włos i kilka szczecinek, a na dolnej krawędzi mieści się rząd ostrych ząbków, tzw. grzebień (pecten). Pierwszy człon stopy jest silnie powiększony i tworzy czworokątną płytkę. Na slronie wewnętrznej znajdują się rzędy włosków tworzących szczoteczkę (scopa). Pierwszy człon stopy nie łączy się z golenią na całej szerokości i może wykonywać ruchy wahadłowe. Na górnym jego brzegu mieści się wyrostek, tzw. przesuwacz (uuricula). Pyłek ze szczoteczki jednej nogi przesuwany jest na grzebień drugiej nogi. Stopa wykonuje mchy wahadłowe i za pomocą przesuwacza umieszcza pyłek w koszyczku. Długi włos i włoski na brzegach ko-