DSCF7342

konstrukcji maszyn* („części maszyn") pojęcie to obejmuje zarówno cze elementy (np. śniby. nakrętki, sprężyny), jak i zestawy clementó^ wiąct w zasadzie zespoły niższego rzędu (np. korpusy spawane z kiik_u łożyska toczne).

Projektowanie maszyn wymaga zachowania wielu warunków. Do ^ , łych zasad konstruowania maszyn zalicza się m.in.:

•    przystosowanie maszyny do określonych zadań eksploatacyjnych, \ t niezawodność i trwałość.

•    btuy montaż i demontaż.

•    mały dęźar i wymiary zewnętrzne.

•    możliwość stosowania prostych procesów technologicznych — w produkcji części, jak i w ich montażu,

•    niskie koszty produkcji i eksploatacji,

•    estetykę maszyny.

I inne warunki, zależne m.in. od rodzaju maszyny i jej przeznaa Zasady te muszą być także spełnione przy projektowaniu części dlatego zadaniem przedmiotu jest przekazanie wiadomości o częściach, występujących w większości maszyn i urządzeń.

1,2. Klasyfikacja i cechy użytkowe części maszyn

Większość powszechnie stosowanych części maszyn można poda tzzy zasadnicze grupy:

• części połączeń, t łożyskowania, t części napędów'.

Połączeniem (złączem) nazywa się fragment konstrukcji, w którym łączone są powiązane za pomocą łączników, tworząc połączą średnie. Łącznikami są: śruby, wpusty itp; funkcje łączników spełniają spoiny, zgrzeiny itd. Stosowane są również połączenia bezpośredi* łączników), np. połażenia kształtowe lub wciskowe.

Połączenia dzieli się ponadto na połączenia spoczynkowe, i w części łączone są nieruchome względem siebie (np. połączenia nitoie,P ne). oraz połączenia ruchowe, w których jedna część może przcsńwj względem drugiej (np. połączenia wielowypustowe) lub obracać.

Połączenia spoczynkowe można podzielić na rozłączne (np. tokowe)oraz nierozłączne, których rozłączenie jest możliwe zniszczone łącznika lub części łączonych.

Elementami łożyskowania są osie lub wały i łożyska. Cięśd przekładnie zębate, cięgnowe, cierne oraz mechanizmy śrubowe, dźwigpifl W podręczniku zostaną ponadto omówione zawory oraz sprzęgto^ cc, które należą do powszechnie stosowanych części składowych nie mieszc/ą uę w żadnej z zasadniczych grup podanej klasyfikacji.

Cechy użytkowe części maszyn. Konstruowanie części maszyn wymaga spełnienia różnorodnych wymagań, zarówno podawanych w warunkach technicznych projektowania maszyn, jak i wynikających z ogólnych zasad konstruowania maszyn. Wymagania te określa się ogólnie jako cechy użytkowe części maszyn. Podstawowe cechy użytkowe, które powinny być uwzględnione w procesie konstruowania części maszyn, są podane w tablicy 1.1.

Cechy użytkowe części maszyn

TabfcaU

Cechy	Ich znaczenie użytkowe
wytrzymałościowe	wytrzymałość mechaniczna. sztywność i trwałość ka&nuwaoycfa I części
materiałowe	własności wytrzymałościowe, łatwa obrabtałność. odporność m i korozje i inne czynniki, odporność na zmiany temperatury w mar j pracy, łatwość nabycia, stosowanie wąskiego asortymentu materiałów (np. stal) itd.
technologiczne	łatwość wykonana, możliwość stosowania prostych procesów I technologicznych o małej pracochłonności itp.
montażowe	łatwość montażu i demontażu oraz napraw i wymiany uszkodzo-1 nych elementów : zamienność części
eksploatacyjne	niezawodność i bezpieczeństwo działania, łatwość obsługi, cicha I praca itd.
ekonomiczne	niski koszt materiału, produkcji i eksploatacji
estetyczne	prostota i estetyka kształtu, dostosowanie wykończana powierz- j chni do warunków użytkowania itp.
inne	mała masa i wymiary, szczelność połączeń, łatwość i bezpieczeństwo transportu itd.

Uwzględnianie cech użytkowych w czasie projektowania części maszyn wpływa bezpośrednio na dobór procesów technologicznych, przebieg procesu produkcji, koszty produkcji oraz eksploatacji wytwarzanych maszyn itd. Ułatwieniem procesu konstruowania jest normalizacja części maszyn, mająca doniosłe znaczenie w produkcji przemysłowej.

1.3. Normalizacja części maszyn

Przez normalizację rozumie się opracowywanie i wprowadzanie jedno-litych norm. Normalizacja w technice ma na celu uporządkowanie, uproszczenie i ujednolicenie;

•    oznaczeń technicznych (w tym rysunku technicznego) i słownictwa.

•    podstawowych wielkości stosowanych w budowie maszyn, np. wymiarów normalnych, tolerancji i pasowań, zarysów gwintów.

•    materiałów (np. gatunków stali, żeliw, mosiądzów, tworzyw sztucznych),

•    gotowych wyrobów, w tym zarówno części maszyn (op. nitów. śrub. wpustów), jak i zespołów (sprzęgieł, przekładni zębatych 1F