DSCN1746

r

148

3.1. Materiały na odlewy

149

bnie jak w żeliwach, I rwie ok. 20 minut I Trzeba jednak pa- I wskutek rafinacp I

Lr,

Ti

i » i

ipi

mw

[kowanego (AK9), [iyfikowanego (AK2D),

jĆ- i okołoeutek-letalu za pomocą h za zadanie roz-zególnie odlewów ść oblodzenia jest ie na charakteryi-ć, a także polepsza >e są powszechnie obudowy sprzęgieł,

w przemyśle elektrotechnicznym, okrętowym i lotniczym. Typowym zastosowaniem siłuminów nadeutektycznych są tłoki do różnego rodzaju silników spalinowych, zarówno samochodowych, jak i lotniczych.

Drugim co do ważności pierwiastkiem stopowym w siluminach, dodawanym w celu zwiększenia własności wytrzymałościowych, jest Cu (stopy AK52 lub AK64) W tym przypadku pierwsza cyfra oznacza średnią zawartość krzemu, druga miedzi Są to wysokowytrzymałe stopy poddawane umacnianiu wydzieleniowemu, używane na odlewy silnie obciążonych części maszyn. Jeszcze jednym dodatkiem stopowym, stosowanym przede wszystkim w celu zwiększenia stabilności wymiarowej, jest Ni Przykładem mogą być stopy: eutektyczny AK12 (AlSil2MglCuNi) i nadeutektyczny A KTO (AJSi21CuNi), przeznaczone na odlewy dla przemysłu motoryzacyjnego, pracujące w podwyższonej temperaturze, takie jak: tłold, korpusy, kolektory wydechowe, głowice.

Stopy Ał-Cu

Najbardziej rozpowszechnione są dwa odlewnicze stopy z układu Al-Cu, oznaczone AM4 (AlCu4TiMg) i AM5 (AlCu4), w których zawartość miedzi oznaczanej literą M, wynosi w granicach 4-^5%. W innych stopach zawartość Cu sięga 8, a nawet 12%. Dzięki obecności fazy (Al₂Cu) stopy są umacniane wydzieleniowo, osiągając bardzo dużą wytrzymałość, twardość i niezłą plastyczność Pierwszy z nich z dodatkiem Ti polepszającym lęjność i rozdrabniającym ziarno, stosuje się na odlewy silnie obciążonych elementów części maszyn oraz w przemyśle samochodowym.

Stopy Al-Mg

Szeroki zakres istnienia roztworu stałego wraz ze zmienną, malejącą z temperaturą rozpuszczalnością Mg (G) w Al, wskazuje na korzystny wpływ magnezu na właściwości mechaniczne i możliwość umacniania wydzieleniowego, zwłaszcza w obecności Si W przeciwieństwie do stopów Al-Cu, stopy z magnezem wykazują dużą odporność korozyjną, choć ich własności wytrzymałościowe nie są tak dobre jak tych pierwszych. W Polskich Normach przewidziano dwa stopy z układu AJ-Mg: AG 10 (AlMglO) i AG51 (AJMg5Sil), które właśnie ze względu na dużą odporność korozyjną znajdują zastosowanie na odlewy.

Stopy Al-Zn

Zawartość cynku w stopach Al-Zn waha się w granicach 10-h 14%. Chociaż stopy te odznaczają się dobrymi własnościami odlewniczymi i wytrzymałościowymi (nawet bez obróbki cieplnej), to jednak nie są często stosowane ze względu na degradację struktury podczas pracy w podwyższonej temperaturze. Niewątpliwą ich zaletą jest mała skłonność do iskrzenia w kontakcie ze stalą, dzięki czemu odlewy z nich wykonane mogą być stosowane w miejscach, gdzie istnieje możliwość zapłonu.