DSCN1758

161

3J. Materiały na odlewy

stosowane w medycynie, a więc odlewy stomatologiczne i endoprotezy stawowe. Są to zwykle stopy Co-Cr-Mo, zawierające 27-i-30% Cr oraz S-s-7% Mo. Ilość węgla w tych stopach waha się 0,15-4-0,35%.

leszcze do niedawna stopy kobaltu były stosowane na elementy żaroodporne i żarowytrzymałe. Z punktu widzenia żarowytrzymałości stopy te są najlepsze, jeśli zawartość Co w stopie nie jest mniejsza niż 30%. Ze względu jednak na cenę, kobalt stosuje się raczej jako dodatek do stopów na odlewy przeznaczone do pracy w wysokiej temperaturze, np. do stopów niklu.

31-5.7. Cynk i jego stopy

Cynk jest dość plastyczny i odznacza się dobrą odpornością korozyjną. Ze względu na rodzaj sieci (heksagonalna zwarta) cynk charakteryzuje się znaczną anizotropią właściwości mechanicznych.

Sjamek 3.27. Układ równowagi Zn-Al [9]

Najważniejszymi stopami cynku są tzw. znale, czyli stopy Zn-Al (rys. 3.27), często z dodatkiem Cu. Stopy odlewnicze zawierają 4-4-30% Al i 1-^3% Cu. Ze względu na wyjątkową wrażliwość stopów Zn na zanieczyszczenia należy dążyć do możliwie najmniejszej ich zawartości (wg norm zachodnich, zawartość zanieczyszczeń nie powinna przekraczać 20 ppm). Stopy odlewnicze z układu Zn-Al są dwufazowe (ct+fS), przy czym fazy te są produktem przemiany eutektoidalnej, jakiej podlega roztwór stały aC w temp. 275 °C (rys. 3.27). Zmienna rozpuszczalność Al w Zn powoduje wydzielanie fazy a, a przez to tzw. starzenie stopu. Zarówno przemiana eutektoidalna, jak i starzenie prowadzi do niepożądanych zmian wymiarowych. Nakładają się na nie zmiany wymiarowe (skurcz) spowodowane wydzielaniem fazy elektronowej S, występującej w układzie Cu-Zn. Sumaryczne zmiany wymiarowe znali są tym większe, im większa jest zawartość Cu i dochodzą do 0,5% wymiaru liniowego przy zawartości 3,5% Cu. Celem uniknięcia tych zmian, wstępnie