DSC29

149 Rozom 9

5 krótkie nojp u kurcząt ncy Croeper; osobniki będące horriozy golami tece lywnymi giną.

ó /abui/ona lyntezi ohlorufilu ii wyżlinu (Anttrrbmum majus). Cień związany z syntez,ą chlorofilu odkrył E. Baur w 1907 roku. Rośliny formy au-rwa pn uuno/apyleniu dawały w potomstwie 25% roślin czysto zielonych, 50% zielonożółtych (aumi| i 25% żółtych. Rośliny żółte były hornozygo-lami ou, nie mogły one wytworzyć chlorofilu i ginęły zaraz po wykiełko-w&niu.

7 Nieprawidłowe wytwarzanie chlorofilu i bielma w nasionach kukurydzy; zmutowane alicie genów odpowiedzialnych za te procesy zaburzają ich przebieg i uniemożliwiają rozwój roślin.

I. Choroby u ludzi;

- (horoba Taya -Sachsa charakteryzuje się nadmiernym gromadzeniem gangliozydów w neuronach, co spowodowane jest defektem ich degradacji w tizoaomach. Na poziomic genetycznym dochodzi do mutacji w genie kodującym Lizosotnalny enzym p-beksozoaromidazę A, który zaangażowany jcat w metabolizm gangliozydów. Niedobór enzymu powoduje nagromadzenie się substratu w lizosomach komórek nerwowych, co prowadzi do uszkodzenie neuronów. Choroba objawia się utratą wzroku, napadami padaczkowymi, hipotonią. Postępujące upośledzenie psychoruchowe prowadzi do śmierci ok. 2-4 roku życia.

-    Pląsa wica Huntingtona spowodowana jest obumieraniem komórek jądra ogoniastego mózgu. Choroba ujawnia się u osób dorosłych i charakteryzuje się zaburzeniami ruchu, nastroju i postępującą utratą aktywności umysłowej; powoduje przedwczesną śmierć, a długość życia od początku choroby do śmierci wynosi zwykle 15 lat.

-    Anemia sierpowata w ciężkiej postaci niedokrwistości nierzadko prowadzi do śmierci osobnika.

Altek subletalne (póHetalne)

Granica między genami letalnymi a subletainymi jest trudna do ustalenia. Alle-te subletalne obniżają żywotność (skracają długość życia) i płodność u homozygot racctywnych. dlatego ich liczba w potomstwie jest zredukowana.

Przykładami takiego alielu mogą być:

%) allel reoecywny genu vestigia1 (vg), warunkujący u muszki owocowej szczątkowe skrzydła,

b) allel szurpatego upierzenia u kur, zwiększający śmiertelność w porównaniu do rasy normalne).

9.3.5. Geny plejotropowe

Genu nic można u tożsamiać z jedną cechą, ponieważ ma cm związek z różnymi właściwościami organizmu. Jeden gen może wpływać na izereg cech organizmu. Zauważył to już Mendel, obserwując gen czerwonej barwy kwiatu u groszku, który warunkuje również szarą barwę łupiny nasienia i czerwone plamy w kątach pnrylistków.

. Gen, który warunkuje powstawanie kilku odmiennych cech organizmu nazywamy genem plejotropowym. Według H. Griineberg istnieją dwa typy plejotro-pizrou:

-    prawdziwy - polega na oddziaływaniu genu na kilka odrębay ch pierwotnych ośrodków, np. u Pnmula sinensis gen warunkujący kszlaśi kści wpływa na kształt innych utworów liściowego pochodzenia (kie.:-i: koronę),

-    rzekomy - potęga na oddziaływaniu genu na jeden ośrodek pierwotny, a dopiero później poprzez mechanizmy biochemiczne lub fizjologiczne na inne organy, np izurpatość u drobiu lub albinizm u ssaków.

Obecnie znanych jest wiele przykładów genów plejotropowych.

Rośliny

1.    Wyżlin (Antirrhimim majus) — allel rccesywny warunkujący białe kwiaty powoduje zmniejszenie rozmiarów rośliny, są one także bardziej podatne na choroby.

2.    Łubin - te same geny warunkują barwę kwiatów i nasion. Rośliny RR mają czerwone kwiaty i brunatne nasiona. Jeśli dodatkowo występuje dominująca forma genu B. to rośliny R_ B_ mają kwiaty niebieskie i szarobrunatne nasiona. Gdy występują łącznie geny R i V. to kwiaty są fioletowe, a nasiona rdzawobrunatne.

3.    Pierwiosnek (Primula sinensis) - geny wpływające na kształt liści wpływają również na kształt kielicha i korony.

Zwierzęta

1.    Muszka owocowa (D. melanogaster) - gen vesligial (vg) warunkuje szczątkowe skrzydła, wpływa również na: położenie szczecinek po stronie grzbietowej (prostopadłe zamiast przylegających), zmianę kształtu spermatotek, zmianę liczby sznurów jajowych, obniżenie żywotności i płodności.

2.    Muszka owocowa - gen białych oczu {white) powoduje uszkodzenie mięśni związanych z lataniem.

3.    Mklik mączny (.Ephestia kuhniella) - gen czerwonych oczu wpływa na powstanie substancji dającej fluorescencję o różnej intensywności.

4.    Drób - gen warunkujący szurpatość powoduje kruchość i skręcenie piór, co uniemożliwia ich przyleganie do ciała, pióra łatwo się odłamują i kury mogą być prawie nagie. Odstające upierzenie nie chroni dostatecznie przed