DSC942

samaa iw/; Baumann    ------- .

której staram się dla

Moją anal.żę muszę zacząć od rozróżo,en,a pom.ędzy o pisow_yn, maiywnym użyciem pojęcia ..pluralizm Zaskakujące jcsi (Ha n,o_lc ^>r przykład połączenie łych dwóch znaczeń, czego dokonał Ole R_iis Przyznaje on. że błędem byłoby ..wnioskować z emp,ryczncgo faktu k„„_c J różnorodności (plurality), żc taka różnorodność musi się przyjąć w sp_0s?!* normatywny” (tamże: 2). Innymi słowy, nie stwierdza on związku logj_Czne pomiędzy faktem religijnego zróżnicowania a moralną aprobatą ^yróżni_c^_>° wania samą w sobie. Wielu ludzi nie jest bowiem zadowolonych z zróżnicowania religijnego w swoich społeczeństwach i zdecydowanie sp_r/Q ciwia się uznaniu pluralizmu za pozytywne zjawisko. Samo stwierdz.cnię faktu nie wystarcza jeszcze do wyprowadzenia z niego stwierdzenia nor matywnego. jak nauczał szkocki filozof Dawid Hume. a za nim wielu j_ego zwolenników zajmujących się filozofią moralności. Ole Riis używa jednak w swojej pracy pojęcia pluralizmu ,.w opisowym i wartościującym znaczę-^nw ; Czytelnik nie wic zatem, czy Riis opisuje stopień zróżnicowania religijnego czy też stopień aprobaty dla tego zróżnicowania. By unikną

P^a mię tając jednocześnie stości dzieli często bardzo Gsse wydaje się najtrafnie

(fejęj'    ‘"‘iwjjwua „yuwuuiu uyk, i .jtzi ” i/.tt/jwj.

^wyda e^Z*‘^St° ^bardz° ^c,en*^a granica (zob. Putnam 1981). Uwaga Mary ^stę najtrafniejszym podsumowaniem tei kwestii: ..Fakty mnoą

^wymus-'

^;"<«-zcn istotnych dl • ^{r ł} ““mm się wskazać kilka odrębnych Połączę _z ,_nnym ™°‘^{c rozważań}- Każde odrębne znaczenie pluralizmu

._e ^ę‘ ^{est rn} kwestia elementarnej „higieny pojęciowej”, w ramach ieta^{t3ram S}‘^{ę CC}^^{W ana}litycz.nych oddzielać fakty od wartościowań. I J^{ąc jcdnocze}śnic, że określenia „powinno być” i Jest” w rzeczy wj.

---Pluwanie.

mactetńe pluralizmu religijnego, odwołujące się do pojęcia ^^‘„ć.jnego J^ako współistnienia kilku odrębnych wspólnot

.....-'**» -»nroh;it»» HIn fnlr.^ors    _____

_vvflnia

_h w lednym kraju, wyraża aprobatę dla lakieeo • płaszcza jeśli ich w/ajcmne relacje układają sie _h?'^C°'^van,a -uial «’ Hanagan:    ^J“ * ^harmonijnie.

pc**⁰"*'

Muralir"’ ^s,ono'^{vi ,S}“’^{,nM CZ}^ ^d*'<*fcictwa 0<w,eccnia , ,

Z,nc żądanie tolerancji w obhczu .różnicowania form 1^“"'^

różn'C

„vch ■ politycznych. Termin ten zawiera imperatyw idTotoo ^yCh> «nicz-przekonanie, że racjonalno^ jego g_loszen,a doprowadzf rt ^V' ^kWrym J«t • oraz ustania konfliktów , nietolerancji (1990 ^ ^?niwe'owan,a

pewne wersje tak pojętego pluralizmu zakładają, że monopole religijne _/kodltwe. natomiast korzystne jest stale i pokojowe współzawodnictwo Między organizacjami reltgtjnymi. Takie znaczenie pluralizmu przyjęło £ _bardzo dobrze w tych krajach, w których udaje się współistnieć różnym paniom wiary chrześcijańskiej, a ostatnio rozszerzono je także na przypadki pokojowego współżycia różnych wspólnot religijnych. Nie ucichł jednak moralny , teologiczny sprzeciw wobec pozytywnego stosunku do pluralizmu (Surtn 1990; Eddy 2002).

₂. Drugie znaczenie pluralizmu relig.jnego daje wyraz aprobacie dla możliwości dokonywania indywidualnego wyboru pomiędzy różnymi pogodami i grupami religijnymi. Samo współistnienie organizacji religijnych jest tylko punktem wyjścia. Za istotę autentycznego pluralizmu uznaje się przede wszystkim możliwość wyboru przynależności religijnej, a jeśli zachodzi potrzeba, możliwość zmiany tej przynależności przez jednostkę. Z tego punktu widzenia samo współistnienie wspólnot religijnych to za mało. Bywa ono nawet czynnikiem drugorzędnym. Najistotniejszym jest możliwość dokonywania swobodnych wyborów religijnych, niezależnie od tego, czy pomiędzy grupami religijnymi panuje pokój czy wrogość.

3. Trzecie, bardziej radykalne, znaczenie pluralizmu religijnego uznaje za wartość pozytywną zdolność jednostek do łączenia elementów pochodzących : różnych grup lub tradycji religijnych. Pokojowe współistnienie wspólnot icligijnych i możliwość dokonywania swobodnych wyborów religijnych przez jednostkę to warunki wstępne dla takiego sposobu pojmowania pluralizmu. Istotna różnica polega tu jednak na tym. ze odrębne

IW