dzieje Rzymu

753 pm.e. VI w. p.n.e.

504 p.n.e. V w. p.n.e. 450 p.n.e* 386-264 IV w. p.n.e. 312p.n.e. 264-133 ra-iiw. p.n.e. 264-241 216-201 p.n.e. 215-168 192-188 ok. 102 90-89 73-71 60p.rt.e.

30 p.n.e.

30 p.n.e.-'■ 14 n.e.

I w. n.e.

64 n.e. 98-117 Hw.

6 212 niw.

284-305

311 330 IV w. 375 381 395 406 410 476

DZIEJE RZYMU

Początki Rzymu

Tradycyjna data założenia miasta, archeologiczne ślady osad na wzgórzach Rzymu Rzym jest już największym z miast latyńskich, wojny lokalne, polityczne wpływy etruskie Republika

Początek ustroju republikańskiego po wypędzeniu ostatniego króla Rozwój zabudowy typu miejskiego; początki wpływów greckich na religię rzymską Spisanie tzw. Praw Dwunastu Tablic — ustalenie praw plebejuszy i patrycjuszy Podbój Italii: wojny z Etruskami, Latynami, Samnitami, Celtami i in.

Pierwsze wielopiętrowe kamienice czynszowe w Rzymie, pierwsze akwedukty Via Appia — pierwsza ze sławnych dróg rzymskich, prowadząca z Rzymu do Kapui Okres wielkich podbojów i uzyskanie dominaq'i w basenie Morza Śródziemnego Wykształcanie się klas ekwitów i nobilów i ich rywalizacja o urzędy; wielkie znaczenie polityczne uzyskuje senat

Pierwsza z wojen z Kartaginą (I wojna punicka): Sycylia pierwszą prowincją Rzymu II wojna punicka — odpieranie najazdu Hannibala (straszliwa klęska Rzymian pod Kannami 216 r. p.n.e.), ostatecznie jednak zajęcie części Hiszpanii i pokonanie Kartaginy Wojny macedońskie i opanowanie Bałkanów Wojna syryjska przeciw Seleukidom o wpływy w Azji Mniejszej Wprowadzenie stałej armii (reformy Mariusza), wzrost roli dowódców wojskowych ■ Powstanie Italików, przyznanie obywatelstwa rzymskiego mieszkańcom Italii Powstanie Spartakusa — najbardziej znane powstanie niewolników Zawiązanie pierwszego triumwiratu przez Cezara, Pompejusza i Krassusa, wojna domowa wygrana przez Cezara i jego rządy, zabójstwo Cezara (44 p.n.e.)

Piyncypat i okres przejściowy

Oktawian zwycięża po serii wojen domowych; ustanowienie pryncypatu — pozory ustroju republikańskiego przy faktycznej władzy jednostki (cesarza)

Rządy Oktawiana Augusta; przebudowa Rzymu, rozkwit literatury łacińskiej (Wergiliusz, Horacy); wojny (m.in. nad Dunajem) w celu umocnienia granic państwa Wzrost gospodarczej roli prowincji, rozszerzanie się wpływów kultury łacińskiej, usprawnienie administraqi (zawodowi urzędnicy)

Pożar Rzymu za Nerona i pierwsze prześladowanie chrześcijan Panowanie Trajana, uważane za okres szczytowej potęgi państwa rzymskiego Zanik drobnych gospodarstw w Italii — dominują wielkie latyfundia Nadanie obywatelstwa rzymskiego wszystkim wolnym mieszkańcom państwa Poważny kryzys państwa: słabnięcie gospodarki, psucie pieniądza przez władców, powoływanie i obalanie kolejnych cesarzy przez armię, dramatyczne walki z Persami na Wschodzie i z Germanami nad Renem i Dunajem Późne cesarstwo (dominat)

Panowanie Dioklecjana i zasadnicze reformy państwa: monarchia absolutna oparta na armii i scentralizowanej biurokracji, system wspólrządów, nowe jednostki administracyjne (diecezje), wprowadzenie podatków w naturze (zamiast w pieniądzu), państwowa kontrola cen, zakaz zmiany zawodu; ostatnie wielkie prześladowania chrześcijan Tolerancja dla chrześcijan (edykt cesarza Konstantyna Wielkiego)

Uznanie Konstantynopola za drugą (obok Rzymu) stolicę państwa Z osadzonych na ziemi kolonów tworzy się klasa przypisanych do ziemi chłopów Pojawienie się w Europie Hunów zapoczątkowuje okres wędrówek ludów Chrześcijaństwo religią panującą; religie pogańskie prześladowane Ostateczny rozpad państwa rzymskiego na część wschodnią i zachodnią Germanie przełamują linie obrony na Renie i opanowują zachodnią część państwa Rzym złupiony przez Wizygotów, a następnie (455) przez Wandalów; traci znaczenie Detronizacja ostatniego cesarza zachodniorzymskiego przez wodza Ostrogotów; cesarstwo wschodniorzymskie (znane jako Bizancjum) trwa do XV w.