Finanse p stwa Wypych0 061

• my, “ł”' '»«mi W pr/cujięurorstw/c

pieniądza w czasie może pełnić funkcję stopy kapitalizacji „k” dla potrzeb szacowania wartości przyszłej, albo stopy dyskontowej „d” -dla potrzeb obliczania wartości obecnej (zaktualizowanej, teraźniejszej).

7.2. Dochód i ryzyko

Celem zarządzania kapitałem jest maksymalizacja jego wartości. Realizacja tego celu musi jednak uwzględnia występujące uwarunkowania. Możliwy do osiągnięcia dochód determinowany jest różnymi przesłankami. Na przykład w działalności gospodarczej zależy on między innymi od: koniunktury gospodarczej, fazy cyklu gospodarczego, sytuacji społeczno-politycznej, a także od wewnętrznych i zewnętrznych warunków działania podmiotu gospodarczego. Równocześnie każdej działalności w sposób nierozerwalny towarzyszy czynnik czasu i czynnik ryzyka. Ten ostatni - ma podstawowe znaczenie, gdyż często pozostaje w związku z wysokością generowanych zysków (dochodów) - wysoki dochód przeważnie idzie w parze z wysokim stopniem ryzyka.

Powszechnie przyjmuje się, że głównymi źródłami ryzyka są:

- czynniki makroekonomiczne - inflacja, tendencje rozwojowe gospodarki, ogólne warunki działania,

- czynniki mikroekonomiczne - specyficzne dla samego podmiotu gospodarczego oraz dla otoczenia, w którym on funkcjonuje.

Inflacja jest istotnym źródłem ryzyka, szczególnie w gospodarce wykazującej tendencje wzrostu cen. Podmioty gospodarcze odczuwają jej skutki poprzez zmiany w wartości przychodów oraz kosztów. Najczęściej ceny i koszty w warunkach inflacji nie rosną równomiernie. Wykazują one zróżnicowanie, które uzależnione jest od sfery działalności (przedmiotu produkcji - branży) oraz struktury kosztów (różna siła wpływu inflacji na ceny poszczególnych czynników produkcji).

Wysoka inflacja z natury rzeczy ogranicza skłonność inwestorów do długoterminowego inwestowania. Natomiast podejmowane są inwestycje o charakterze spekulacyjnym. W takich warunkach znacznie utrudnione jest przewidywanie cyrkulacji kapitału, co istotnie zwiększa niepewność działalności gospodarczej i związane z nią ryzyko.

Praktyka gospodarcza wskazuje, że w okresach recesji gospodarczej rośnie ryzyko, a w fazie poprawy koniunktury (ożywienia gospodarczego) ryzyko działalności gospodarczej zmniejsza się. Nie można jednak tego stwierdzenia traktować jako generalnej zasady, gdyż polityka pieniężna, legislacyjna i celna państwa może mieć istotny wpływ na warunki funkcjonowania przedsiębiorstw. Także przedmiot działalności (branża) może oddziaływać na poziom niepewności i ryzyka. Z zasady w okresie recesji większe ryzyko towarzyszy produkcji dóbr inwestycyjnych oraz dóbr konsumpcyjnych wyższego rzędu, niż w przypadku dóbr i usług zaspokajających potrzeby podstawowe.

Wśród czynników specyficznych dla podmiotu, rozumianego jako element składowy branży, istotny wpływ na ryzyko działalności gospodarczej mogą mieć:

- dynamika innowacji,

- zależność od energii,

- możliwość wyjścia z danej branży.

Podmioty gospodarcze prowadzące działalność charakteryzującą się wysokim poziomem i dynamiką innowacyjności funkcjonują w warunkach wysokiego ryzyka. Ryzyko to występuje w procesie opracowania i wdrażania nowego produktu. Brak informacji uniemożliwia przewidywania potencjalnych zachowań konkurentów (np. jakie substytuty i rozwiązania techniczne planują oni wprowadzić). Stopień ryzyka jest tym większy im gospodarka jest bardzie otwarta na kontakty z zagranicą. Dlatego też przemysły nowoczesne, proinnowacyjne charakteryzują się z zasady wyższym poziomem ryzyka niż przemysły tradycyjne, które już przeżyły swoją rewolucję techniczną, a dokonujący się w nich postęp techniczno-produktowy ma charakter umiarkowany.

Doświadczenia lat 70-tych, kiedy wystąpił kryzys energetyczny, unaoczniają znaczenie energii w procesach gospodarczych. Szczególnie narażone są te dziedziny działalności, które mają utrudnione możliwości stosowania substytucyjnych nośników energii. Dlatego w dziedzinach wrażliwych na ten czynnik produkcji występuje wyższe ryzyko działalności, a zwłaszcza ryzyko inwestowania.

Podobnie ograniczone możliwości wyjścia z branży (zmiana profilu działalności) mogą prowadzić do wzrostu poziomu ryzyka. Specjalistyczne i kosztowne urządzenia, kapitałochłonność produkcji, wysokie koszty stałe, mała elastyczność procesów technologicznych, trudności upłynnienia majątku firmy wpływają na wzrost ryzyka działalności gospodarczej. Z kolei większa elastyczność w zakresie przedmiotu działalności oraz możliwości zbytu produkowanych wyrobów i