Foto1905

1* ZwH«luni( kiytywwt w unwn^diit

Gdyby poddać dokładnej analizie przytoczone definicje kryzysu, to można wy-kazać pewne jego cechy

I\> pierwsze jest to przełom międsy dwiema jakościowo różnymi fezami procesu. który może być bardziej łub mniej dotkliwy. Kryzys może mieć różny zakres, ca as trwania, ałe zawsze kończy dotychczasowy stan rzeczy (sposób działania, rozwój sytuacji). Kryzys to również narusaenie stanu równowagi, niercNŁwią«v\vanv powoduje przerwanie dotychczasowego cyklu rozwojowego**. Kryzys oznacza, że organieacja jest w trudnej sytuacji, wręat może tracić kontrolę nad swoją działał-nosoią. Mamy wresade różne rodtaje kryzysów; obrazuje to tabela nr 1.

libela 1. TVpy i rodzaje sytuacji kryzysowych

- Typ kryzysu	Koduj sytuacji kryzysowe)	Źródła kryzysu
i Ekflk^iccnjr	Zmiany w środowisku przyrodniczym	Gwałtowne zmiany w naturze
i Ekonomiczny	Spadek poziomu życia	Spadek PKh
FUjołogtcsny	Ostry stan zagrożenia życia	Wstrząs, zatrucie, oparzenie, udar cieplny itp.
[ Rdityvmc»-miUtar«y	W\^1 ^2»	Napaść zbrojna, agresja
1 F^ychohgiczny	Gwałtowne przemiany życiowe, szczególnie o charakterze traumatycznym lub chronicznym	śmierć najbliższej rodziny wypadek, nagła choroba, j brak rozwiązania kryzysu przemian, pogorszenie relacji społecznych itp.
Społeczny	Strajki, protesty, wiece, rozruchy	Problem w podziale dóbr- nierównomierny podział dóbr

2nU&v /. Kankany, Pojecie i labowmit krytym. kv Zin(twi» n? sytuacjach kryzysowych

W tym miejscu możemy zadać sobie pytanie: czy można mierzyć, szacować; zjawisko kryzysu? Zagraniczni badacze wprowadzili do literatury pojęcia »powagi kryzysu" i „intensywności kryzysu", które znalazły zastosowanie w praktycznej działalności organów państwa odpowiedzialnych za bezpieczeństwa Powaga kryzysu to rozmiar i bliskość zagrożenia dla priorytetowych wartości, interesów oraz celów strategicznych strony zagrożonej kryzysem lub znajdującej się w sytuacji kryzysowej²⁰. Powaga kryzysu jest stopniowalna, właśnie ze względu na dwa czynniki wymienione w definicji: „rozmiar", rozumiany jako wielkość _l zagrożenia oraz „bliskość", identyfikowaną jako określenie pozycji kryzysu w czasoprzestrzeni. Zmienna, jaką jest „powaga kryzysu" pozwala decydentom odpowie-

1 dgittlnynl za bezpieczeństwo państwa ustalić moment w funkcjonowaniu państwa, I Jdedy zachodzi sytuacja odbiegająca od istniejącego stanu równowagi, określa-I pa w literaturze jako stan nadzwyczajny (o którym szerzej będzie mowo w kolej* Mych podrozdziałach). Gdy mamy do czynienia już z sytuacją pełnego kryzysu, | pojawia się kolejna zmienna, czyli „intensywność kryzysu" (poziom gwałtowno* ^Bci kryzysu)⁵', którą możemy określić za pomocą szacunku stosowanych środków, l nużących zapobieżeniu rozwojowi kryzysu.

K „Intensywność kryzysu" (poziom gwałtowności kryzysu) - zależy od jako* ści i wielkości środków zaangażowanych w działania antykryzysowe^a«

I W tym momencie dochodzimy do kluczowego pojęcia dla niniejszej publikacji, ■definiowania „sytuacji kryzysowej", bowiem jeżeli kryzys określimy jako przerwanie istniejącego stanu równowagi, to zjawisko, podczas którego następują owe zaburzenia, możemy zidentyfikować jako sytuację kryzysową. Inaczej mówiąc. Sytuacja kryzysowa to zespół okoliczności zewnętrznych i wewnętrznych wpływających na dany układ (system) w ten sposób, iż zaczyna się w nim i jest konty-ńuowany proces zmienny, w rezultacie czego dochodzi do zachwiania równowagi,

| i następnie jej przywrócenia, dzięki podjętym środkom regulacji (nadzwyczajne i cjzinlania)¹⁵.

| Można wyróżnić kilkanaście cech sytuacji kryzysowej. Wiążą się one ze stanem w zaskoczenia, z presją czasu. Mają tendencje do szybkiego rozprzestrzeniania się. mają charakter subiektywny, inaczej są odbierane przez różne podmioty znajdujące się czy to wewnątrz kryzysu, czy też na zewnątrz. Zapobieganie oraz przeciwdziałanie im wymaga stosowania szerokiego wachlarza działali, a także interdyscyplinarnego podejścia (z zakresu nauk psychologicznych, socjologicznych, prawnych,

[ medycznych i innych). W aspekcie odbioru samej sytuaqi kryzysowej zwykle mamy do czynienia z paniką.

Analizując ryc. 2 przedstawiającą przebieg sytuacji kryzysowej, należy zauważyć, że stopień rozwoju sytuacji kryzysowej jest zazwyczaj bardzo szybki i raczej bardzo gwałtowny, a sam powrót do stanu sprzed kryzysu długotrwały. Posiadając taką wiedzę, możemy stwierdzić, że decydującym czynnikiem wpływającym na rozwój sytuacji kryzysowej jest odpowiednia reakcja, adekwatna do rozmiarów zagrożenia* Warto także zauważyć, że proces powrotu do normalności jest znacząco dłuższy niż etap rozwoju kryzysu - ta prawidłowość zauważalna jest we wszystkich typach kryzysu.

^łl A Sosnowski, iip. ol, a, 47

f B. Jcndraucuk. W. Kozłowski, Zathcusiiilf il( u> tylnoe/teh krysyumych, lVanuwt 1997,

* Funlr/oiiPicante (Uiijtmj b> ,y(naryl krytym puliiyawHulUItrntga, lny na wmliurtum AON, Waraawa 1997,

1

** W. KltWr, Wybrane aspekty kierowania ptiblwm u> tylnacjach kryiyacmych w obronie narodowej RP wobec wytuoń i togi wspćicznnoUi, AON. Wirujiwa 1999.1

2

A. Sosnowski, op. cff.l