grawi (2)

wyciągnięcia wniosków na temat budowy geofogicz-rodukeja nej. Należy zatem wyeliminować wpływ wspomnia-pomiarów nych czynników na zmierzone wartości i sprowadzić je, czyli zredukować, do jednego poziomu odniesienia. Zazwyczaj poziomem takim jest poziom morza (powierzchnia geoidy).

Wyniki pomiarów grawimetrycznych wykonywa-• nych dla celów poszukiwawczych sprowadza się do poziomu odniesienia, stosując redukcję Bouguera, która uwzględnia wpływ wysokości punktu pomiarowego nad przyjęty poziom odniesienia oraz wpływ grawitacyjny mas występujących nad tym poziomem. Redukcja ta zazwyczaj jest uzupełniona poprawką topograficzną do siły ciężkości, która eliminuje składową pionową siły przyciągania pochodzącą od nierówności terenowych.

Wnioski dotyczące budowy geologicznej badanego obszaru wyciąga się na podstawie wartości anomalii siły ciężkości, czyli różnicy między zredukowaną anomalia siły wartością siły ciężkości w danym punkcie i odpowia-ctężkości dającą jej wartością normalną w tym samym punkcie.

Jako wartości normalne przyjęto wartości obliczone dla wyidealizowanej Ziemi w kształcie elipsoidy z jednorodnym rozkładem masy. Anomaiie siły ciężkości wskazują na stopień niejednorodności rzeczywistego rozkładu mas w ośrodku skalnym. Ponieważ sposób redukcji pomiarów może być różny, mówi się więc np. o anomalii siły ciężkości w redukcji Bouguera. Stosuje się również podział anomalii ze względu na obszar, w którym występują; można wyodrębnić anomalie lokalne i regionalne siły ciężkości. Zmierzony rozkład jest zwykle superpozycją obu wymienionych typów anomalii. Pierwsze z nich związane są z lokalnymi, a drugie — z regionalnymi ciałami zaburzającymi a więc np. strukturami geologicznymi, złożami Jcopaiin użytecznych itp.

W ceiu graficznego przedstawienia rozkładu anomalii siły ciężkości wykreśla się na mapie izolinie, tj. linie łączące punkty o tej samej wartości anomalii. Mapy grawimetryczne są syntezą materiału pomiarowego i stanowią podstawę wnioskowania geologicznego. Dla przykładu na rys. 1 został przedstawiony rozkład anomalii siły ciężkości nad jednym z wykrytych w Polsce wysadów solnych. Pasmo ujemnych anomalii siły ciężkości występujące w centrum zdjęcia grawimetrycznego (rys. 2) jest odbiciem jednego z wykrytych w naszym kraju złóż węgli brunatnych wypełniającego rów erozyjny w utworach mezozoiku.

mapy

grawi

metryczna

i— złoi# węgli brunatnych

0

1_L.

3 km _l

(§|

Rys. 2. Rozkład anomalii siiy ciężkości nad złożem węgli brunatnych (wg Przedsiębiorstwa Badań Geofizycznych w Warszawie)

Podziemne pomiary grawimetryczne pozwalają poznać szczegóły budowy geologicznej eksploatowanego górotworu. Na rys. 3 jest przedstawiony rozkład anomalii siły ciężkości zmierzony w chodniku górniczym. Na jego podstawie wykryto uskoki przecinające pokład węgla kamiennego w jednej z kopalń na Górnym Śląsku.

Rys. 1. Rozkład anomalii siły ciężkości nad wysadcm solnym