gleby025

•i

czych i wyrobisk kopalnianych, szczególnie w makroregionie przemysłowym Górnego Śląska. Zabiegi te bowiem zmierzają do zwiększenia areału-terenów zalesionych, zakrzewionych, czy choćby zadarnionych, tak niezbędnych dla zdrowia ludzkiego.

1.2.6JSKAŁA MACIERZYSTA GLEBY

(^Vszystkie omówione wyżej czynniki glebotwórcze mniej lub bardziej wyraźnie oddziaływały (i nadal oddziałują) na substrat glebo twórczy, czyli na skały macierzyste gleb, powodując stopniowe przekształcanie się ich w gleby))Wpływ tych skał na powstające z nich gleby jest niezwykle doniosły, a często decydujący, na co wskazuje wielu autorów {np./Adamczyk) i co uwzględnia systematyka gleb Polski, wyróżniając klasy gleb początkowego stadium rozwojowego, gleb słabo wykształconych oraz gleb wapniowcowych.

pojęciem • skały macierzystej należy rozumieć utwór geologiczny, z którego wytworzyła się gleba. Może to być zarówno skała lita różnego pochodzenia, jak i skała luźna, mineralna i organiczna (np^4orfr)

(Należy zauważyć, że im dana gleba jest „młodsza”, tym skład mineralny i chemiczny, a także jej właściwości fizyczne są bardziej zbliżone do właściwości skały macierzystej^ (Pojęcie wieku gleby zosta-nię.wyjaśnione dalej).

Ń.Litosfera (skorupa ziemska), z której przeobrażenia powstały gleby mineralne, składa się z następujących pierwiastków (wg Kauka-

mm mm	ma i Sahama, za Laatschem)*
	tlen (O) — 46,6%	sód (Na)	— 2,8®/o
mmw'/-	krzem (Si) — 27,7%	potas (K)	— 2,6®/o
H	‘ glin (Al) — 8,1%	magnez (Mg)	— 2,l°/o
III	żelazo (Fe) — 5,0%	fosfor (P)	— 0,l°/o
Eył?. ' Mi	wapń (Ca) — 3,6%	pozostałe pierwiastki	— 1.4%

ega

rfo-

lebą

>raw

£OSO-

(Z połączeń wymienionych pierwiastków powstały minerały skało-twórcze, których cechy fizyczne (budowa, twardość, właściwości optyczne) i chemiczne (skład chemiczny, stopień rozpuszczalności i in.) zdecydowały o właściwościach skał .glebotwórczych. Badania wykazały, że skały magmowe łożone są w 80°/o z krzemianów (skalenie 59%, augity i hornblendy 17%, miki 4%) i z 12% kwarcu.*""

(Skały osadowe natomiast zawierają średnio 38% kwarcu, 27% krzemianów i 20% węglanów, a pozostałe 15% stanowią inne minerały. Skały osadowe stanowią wprawdzie tylko około 5% skał skorupy , ziemskiej, pokrywają jednak jej powierzchnię w 75% i stąd należą do najważniejszych skał macierzystych gleb. ,

,v	’ O-**,.—*.C • I* ' V..* • ^ * ./* *. J’.«.;* ^lv* >‘ * ' •* V ł fl ■ '/ q • !" *	27	ggwi
i		A	'* •{*!<<.*.CA><Mźy.ft\
,V* u ’ •*''/,! '■ ■^1. J ^ ’ * - ’• ‘•'.i' i*.'•		.