gleby105

Największe znaczenie mają następujące układy występujące w glebie: 1) faza stała rozproszona w ośrodku dyspersyjnym płynnym i 2) faza płynna rozproszona w stałym ośrodku dyspersyjnym. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z silnie rozdrobnionymi cząsteczkami glebowymi rozproszonymi w roztworze glebowym, w drugim — z roztworem glebowym rozproszonym w fazie stałej gleby.

Stopień dyspersji koloidów glebowych waha się w zależności od okresu wegetacyjnego: na wiosnę i na jesieni jest większy, w okresie letnim natomiast maleje.

Koloidy glebowe stanowią najczynniejszą część gleby ze względu na ich ogromną p owi er z chni ę zewnętrzną i wewnętrzną i związane z tym właściwości sorbowańia wody i jonów. Do najważniejszych koloidów glebowych należą próchnica i wtórne minerały ilaste.

3.1.1. POWIERZCHNIA GRANICZNA UKŁADÓW DYSPERSYJNYCH

Wielkość powierzchni granicznej między fazą rozproszoną a ośrodkiem dyspersyjnym jest cechą charakterystyczną układów dyspersyjnych, a więc i układów koloidalnych. Zwiększenie powierzchni granicznej wymaga dostarczenia z zewnątrz pewnej ilości energii, którą mierzy się iloczynem napięcia powierzchniowego przez wielkość powierzchni.

Stopień rozdrobnienia układu dyspersyjnego charakteryzuje powierzchnia właści wa D, tj. całkowita powierzchnia 1 cm³ fazy rozproszonej:

gdzie:

D — powierzchnia właściwa,

S — całkowita powierzchnia fazy rozproszonej (w cm²),

V — objętość fazy rozproszonej (w cm³).

Wraz ze stopniem rozdrobnienia cząstek glebowych zwiększa się też powierzchnia właściwa fazy rozproszonej, a również i jej aktywność, szczególnie zdolność do wchodzenia w różne reakcje (tab. 4).

Dane przedstawione w tabeli 4 nie są jednak aktualne dla układów, w których faza rozproszona złożona jest z cząstek mających 'dużą powierzchnię wewnętrzną uwarunkowaną bądź siecią bardzo drobnych przestworów (próchnica), bądź występowaniem przestrzeni mię^ dzy warstwowych (minerały ilaste).

Wraz ze stopniem rozdrobnienia czystek koloidalnych wzrasta ich zdolność do sorpcji i pęcznienia.