gleby147

-. t r* V*

.Kr','

• V' '' /'l’ \ -

\>*V (f fi v

Y/yr

$ v{SSk£

mm

k AVV

^1

gdzie:

O ciężar śrutu (lub innego materiału) potrzebnego 'do oderwania krążka od gleby,

— powierzchnia krążka.

Obecnie stosuje się przyrządy nowszego typu (rys. 67).

Na lepkość gleby wpływa przede wszystkim skład mechaniczny gleby, jej struktura i wilgotność. Zależy ona także od materiału, z jakiego zrobiony jest krążek. Stopień lepkości powiększa się wraz ze wzrostem zawartości koloidów w glebie, jednak tylko do pewnej granicy (około 60°/o części spławialnyeh), po przekroczeniu której lepkość już nie zmienia się.

Gleby ciężkie, bezstrukturalne, mają większą lepkość niż gleby strukturalne. Gleba powietrznie sucha nie wykazuje lepkości, która zwiększa się wraz ze wzrostem stopnia uwilgotnienia gleby (ale tylko dó stanu pełnego wysycenia kapilar wodą)'

Pęcznienie gleby jest to zwiększanie się jej objętości pod wpływem pochłaniania wody. Zjawisko to powstaje na skutek otaczania się poszczególnych cząstek koloidalnych gleby wodnymi powłokami. Stąd też pęcznienie gleby uważa się za pierwsze stadium jej rozpraszania (dyspersji) w wodzie.

Pęcznienie gleby zależy zwłaszcza od składu mechanicznego (głównie od zawartości iłu koloidalnego) oraz od ilości i jakości kationów wymiennych. Koloidy wysycone wymiennymi kationami Na wpływają na wzrost pęcznienia, natomiast koloidy wysycone kationami Ca — na jej obniżanie się. Gleby strukturalne pęcznieją w mniejszym stopniu niż gleby bezstrukturalne (o tym samym składzie mechanicznym). Najmniej pęcznieją gleby o budowie rozdzielnoćząstkowej. Największy stopień pęcznienia wykazują gleby organogeniczne: torfy i gytie zwiększają swą objętość o 46—84°/o. Silnie też pęcznieją gleby słone (wysycone Na⁺-jonami) oraz gleby wytworzone z glin -ciężkich i iłów. W tych ostatnich zjawisko pęcznienia jest bardzo niekorzystne, gdyż wpływa ujemnie na stosunki wodno-powietrzne gleby. Po napęcznie-niu, gleby takie są nieprzepuszczalne i nieprzewiewne, a więc zatracają pierwotną zdolność do przepuszczania wody i powietrza, w wyniku czego może między innymi powstawać w glebie oglejenie.

Pęcznienie gleby oblicza się ze wzoru:    fes /A

objętość gleby napęezniałej, objętość gleby wysuszonej w 105°C.