gleby175

powietrza w pewnym stopniu zużytego przez organizmy żywe. zawierającego znaczne ilości CO*. Przewiewność zatem będzie polegała na szybkim przemieszczaniu wewnątrz gleby gazów potrzebnych do rozmaitych przemian biologicznych, a jednocześnie na wydalaniu gazów do atmosfery w celu utrzymania w powietrzu glebowym optymalnego składu chemicznego.    .

Niewłaściwe stosunki przewiewności gleby mogą polegać zarówno na zbyt niskim, jak i zbyt wysokim przewietrzaniu. Niska przewiewność może być wywołana bądź przez stały lub okresowy nadmiar wody, bądź przez wadliwą wymianę gazów. Nadmiar wody. w glebach może z kolei być wywołany niekorzystnym układem stosunków wodnych terenu, bądź nieodpowiednimi właściwościami fizycznymi, panującymi w samej glebie i w jej podłożu. W pierwszym wypadku odgrywają rolę takie czynniki ogólne, jak: położenie terenu (kotliny, depresje), wysoki poziom wód gruntowych, nadmierne ilości opadów. Czynniki te powodują niedostateczną zawartość powietrza w glebie, w której wolne przestrzenie (pory) głównie wysycone są wodą. Ogólna regulacja stosunków wodnych może przywrócić odpowiednie relacje pomiędzy fazami woda — powietrze glebowe.

Daleko częściej niewłaściwy stosunek fazy płynnej do fazy gazowej powodowany jest przez wadliwe właściwości fizyczne gleby W praktyce rolniczej zjawiska te najczęściej zachodzą w tak zwanych glebach cięż-r kich lub lekkich i bardzo lekkich. Gleby ciężkie zawierają znaczne ilości koloidów glebowych. Ilość części spławialnych (a więc; według skali stosowanej przez PTGleb., części o średnicy mniejszej od 0,02 mm) może w takich glebach wynosić od 35 ⁸/o do ponad 80 °/o. Gleby ciężkie przy wysokiej ogólnej porowatości zazwyczaj wykazują niską zawartość porów dużych, wypełnionych powietrzem. Dalszą cechą obniżającą przewiewność gleb, jest wadliwa struktura, będąca często wynikiem nieumiejętnej gospodarki (orki przeprowadzane przy nieodpowiednim stanie uwilgotnienia gleby, nieodpowiednie płodozmiany, wadliwe nawożenie, brak zabiegów melioracyjnych, np. drenowania, itp.). Wszystko to sprowadza się do wadliwej aeracji gleby, co z kolei powoduje zahamowanie procesów^ mikrobiologicznych. Odpowiednie zabiegi agrotechniczne w dość szybkim czasie mogą spowodować odpowiednią równowagę fazy wodnej i powietrznej, co jest nieodzownym warunkiem żyzności gleby.

Niewłaściwe stosunki wodno-powietrzne gleby mogą jednak również być wynikiem zbyt dużej ilości makroporpw, wypełnionych stale powietrzem. Takie wadliwe stosunki wodno-powietrzne wykazują gleby lekkie i bardzo lekkie, zbyt przewiewne i przepuszczalne. W tym przypadku zabiegi agrotechniczne będą miały na celu nadanie tyui glebom odpowiedniej struktury. Stosować więc należy nawozy organiczne, wapnowanie nawozami węglanowymi zawierającymi możliwie dużo części ilastych (marglowąnie), stosowanie nawozów zielonych, orek me-

■'12 — Gleboznawstwo