gleby177

Zachodząca dość regularnie wymiana gazów w dzień i w nocy nazywana jest niekiedy „oddychaniem" gleby. Nasilenie wymiany gazów może być regulowane przez ruchy wody glebowej: pionowe ruchy mogą wypierać powietrze glebowe, poziome — wzbogacać powietrze glebowe w tlen. Przyziemne ruchy powietrza zwiększając parowanie gleb, wpływają korzystnie na wymianę gazów.

Pojemność powietrzna gleby

Pojemność powietrzna gleby zależy przede wszystkim od objętości dużych porów glebowych: im jest ona większa, tym większa też jest pojemność powietrzna gleby. Jest to, wg Koppeckyego, ilość powietrza zawarta w glebie po nasyceniu jej wodą kapilarną.

Oznaczanie pojemności powietrznej gleby po nasyceniu jej wodą kapilarną polega ha 'odjęćnT wartości pojemności wodnej kapilarnej" fw°7o_obietości) od ^wartości całkowitej porowatości gleby. Według Ko-ppeckyego uzyskuje się pewne porów na W Cze licżby, toJżne z punktu widzenia agrotechnicznego. Pojemność -powiptrana winna wynosić 6—?10%_ w glebach pod uprawą użytków zielonych i 10—18% w glebach przy "uprawie rosnn zpozowycET zwi

zenie pojemności powietrznej gleb ciężkich wpływają te zabiegi uprawowe, które oddziałują korzystnie na tworzenie się struktury, jak odpowiednio głębokie orki (ziębie), płodozmiany, różne zabiegi melioracyjne, nawozy organiczne, komposty, wapnowanie itp. Ujemny wpływ wywiera ugniatanie gleby przez ciężkie narzędzia rolnicze, zwierzęta kopytne, działanie ulewnych opadów i erozji wodnej, oraz zjawiska zabagniania gleby.

Reakcja różnych roślin uprawnych na niską pojemność powietrzną gleby i}ie jest jednakowa, co zależy od wymagań ekologicznych danych roślin; I tak na przykład wrażliwymi roślinami na niedostatek tlenu są: lucerna, burak cukrowy, marchew, ziemniaki, pomidory. Do mniej _a wrażliwych należą rośliny pastwiskowe (różne trawy). Dość odporną na niedostatek powietrza glebowego jest pszenica. Przyjmuje się, że spadek porowatości poniżej 10—12% oddziałuje niekorzystnie na rozwój większości roślin. U niektórych roślin zbitość gleby (lub występowanie warstw zbitych) wywołuje niedorozwój lub deformację korzeni (np. rzepaku lub buraka cukrowego rys. 23).

Należy także nadmienić, że w warunkach niedostatecznej przewiew-ności zachodzą przeważnie reakcje chemiczne i mikrobiologiczne prowadzące do powstawania i nagromadzania się związków działających toksycznie na rośliny (np. nadmiar związków żelaza, manganu, cynku, glinu itp.).

Zewnętrznym objawem warunków niedostatecznej aeracji gleby są zjawiska oglejenia opadowego i gruntowego.