gleby186

mastych lub ilastych. W tabeli 17 podano zależność temperatury$zamarzania od zawartości wody w glinie lekkiej i ciężkiej.

Temperatura zamarzania gleby zależy także od zawartości soli rozpuszczonych w roztworze glebowym. Im większa jest koncentracja soli, tym niższa temperatura zamarzania.

Tabela 17

Zależność temperatury zamarzania glebyód zawartości^vw niej wody (wg Scheffera i Schachtschabela)

/Zawartość wódy %	Glina lekka piaszczysta °C	Glina ciężka •c
1	-2,2	—10,2
2	-1,5	- 8,5
3 .	—1,1	- 6.5 ;v:\-
5	-0,7	- 4,6
10	-0,3	- 2,9
20	-0,2	-0,6
30	-0,1	-0,2

W czasie zamarzania woda zwiększa swoją objętość, przy czym agregaty glebowe są rozsadzane. Zjawiska te są tym silniejsze, im więcej gleba zawiera części ilastych i im jest wilgotniejsza. Jest to zjawisko pożądane na roli pozostawionej w ostrej skibie. Silne rozsadzanie brył gleb ciężkich prowadzi do powstawania budowy gruzełko-wej. W glebach gliniastych silnie uwilgotnionych ^przez podsiąkanie wody kapilarnej, wytworzona w czasie zamarzania budowa agregatowa może okazać się nietrwała, a gruzełki mogą przekształcić się w bryły. W ciężkich glebach słabiej uwilgotnionych, a zwłaszcza gdy zawierają one węglan wapnia, struktura „mrozowa” jest stabilna i występuje na wiosnę w postaci drobnych agregatów.

Rozsadzanie gleby przez działanie mrozu jest niebezpieczne dla ozimin oraz użytków zielonych na glebach ciężkich i podmokłych, gdyż drobne korzonki ulegają rozrywaniu, szczególnie w czasie częstych wahań temperatury. Szkody wywołane -zamarzaniem można (według Lieberotha) zmniejszać przez umieszczanie cienkiej . warstwy obornika w czasie zimy na powierzchni gleby. Wałowanie zmniejsza natomiast niebezpieczeństwo wiosennych przymrozków (w wierzchniej warstewce glebowej zmniejsza się porowatość, zwiększa przewodnictwo cieplne, a pewne zapasy ciepła w podglebiu szybciej przechodzą do wierzchnich warstw).

Duże znaczenie przy rozmarzaniu gleby ma pokrywa śnieżna. Wyróżnia się kilka typów rozmarzania gleby, z których tylko dwa mają w Polsce większe znaczenie. Są to:

1) Typ rozmarzania pod grubą jtpkrywą śnieżną. Gleba zamarza