gleby188

4. GLEBA JAKO ŚRODOWISKO CHFMir-7Mc

i fizykochemiczne ^chemiczne

Skład chemiczny gleby decyduje w wielu przypadkach o jej właściwościach. Kształtuje się on w różnych glebach odmiennie jako wypadkowa bardzo wielu czynników glebowych. Jest on przede wszystkim uzależniony od właściwości chemicznych minerałów glebowych, składu mechanicznego, związków organicznych (głównie próchnicy), składu chemicznego roztworów glebowych, reakcji mikrobiologicznych, reakcji wymiennych zachodzących między koloidami glebowymi a roztworem. Zależy on również ^pd klimatu glebowego, roślinności i fauny glebowej. Od składu chemicznego gleby, a zwłaszcza od zasobności gleby w składniki pokarmowe roślin, w dużej mierze zależy żyzność gleby.

Gleba składa się, jak już wiemy, z trzech faz: stałej, ciekłej i gazowej. Faza stała z kolei składa się z części mineralnych i organicznych. Spośród wielu pierwiastków budujących minerały i wchodzących w skład związków organicznych, powietrza i wody, jedynie 17 jest niezbędnie potrzebnych roślinom do normalnego ich rozwoju. Wśród nich tlen, węgieł i wodór pobierane są z powietrza i wody, a pozostałych czternaście — z gleby. Są to: azot, fosfor, potas (NPK), wapń, magnez, siarka, żelazo, chlor, mangan, bor, molibden, cynk, miedź i kobalt. Ostatnich siedem pierwiastków zalicza się do mikroelementów ze względu na bardzo małe ilości pobierane przez roślinę. Pozostałe pierwiastki należą do makroelementów. Glin, występujący w dużych ilościach w glebie, nie jest zaliczany do pierwiastków niezbędnych, podobnie jak i krzem (który jednak jest potrzebny do budowy źdźbeł roślin zbożowych, traw i innych), jakkolwiek są one ważnymi składnikami glebowymi, gdyż stanowią między innymi część składową wielu koloidów mineralnych. Ilościowe występowanie makro-pierwiastków i mikropierwiastków w różnych glebach ilustrują tabele 18 i 19.