gleby196

składnik przed wymywaniem go z gleby. Jest on uruchamiany stopniowo w wyniku działalności drobnoustrojów.

Łatwo przyswajalny azot mineralny wynosi zazwyczaj 1—2% ogólnej ilości azotu i może być „na bieżąco” wykorzystywany przez rośliny. Azot związany przez minerały ilaste (w poziomie Ap do 8°/o w stosunku do N og.) jest natomiast trudno dostępny dla roślin. Dotyczy to głównie amonowej formy azotu, wiązanej trwale w przestrzeniach międzypakietowych niektórych minerałów ilastych.

białko roślinne

^ W

\ atmosferyczny j

y

/

azot

rośliny zielone

białko zwierzęce <

r. motylkowe

jtwierzęta^

fj /    \ drobnoustroje

.5 ( białko ) glebowe _N

5 V >/ ;o' ^N

tot>»

Cio*¹

ridWfi'

c ( polipep-^

§ V ^

mocznik

amino

kwasy

-W amoniak

azotyny

azotany

nltryflkacja

amonifikacja

straty przez wypłukanie

Rys. 82. Obieg azotu w przyrodzie (wg Dudy i Zodrowa)

Azot podlega w przyrodzie, jak to wynika z rys. 82, bardzo złożonym przemianom. Głównym źródłem azotu jest białko zawarte w związkach organicznych roślinnych i zwierzęcych. Białko to ulega w glebie rozkładowi, przechodząc w polipeptydy, aminokwasy, mocznik i amoniak (procesy amonifikacji) i wreszcie, w wyniku działalności bakterii nitryfikacyjnych, w azotyny i azotany. Sole amonowe i azotany są dostępne dla roślin. Pewna część azotu jest pobierana z powietrza glebowego przez bakterie brodawkowe (Rhizobium) rozwijające się na ko-