gleby199
4.2.2.1. FORMY WYSTĘPOWANIA FOSFORU W GLEBIE
Fosfor występuje zarówno w fazie stałej, jak i ciekłej gleby
W fazie stałej występuje jako:
1) Składnik różnych minerałów skorupy ziemskiej, która zawiera około 0,16% P2O5. Największe ilości fosforu mineralnego zawiera apatyt (około 95% fosforu litosfery). Prócz apatytu i fosforytów bogaty w fosfor jest także wiwianit i glaukonit (który może zawierać znaczną ilość zasorbowanego fosforanu). Wymienione minerały w wyniku procesów wietrzenia fizycznego, chemicznego i biologicznego są źródłem powstawania rozmaitych połączeń mineralnych fosforu.
2) Różne połączenia mineralne kwasu ortofosforowego, w mniejszym lub większym stopniu rozpuszczalne (a nawet nierozpuszczalne) w wodzie i słabych kwasach. Są to:
Fosforany jednowapniowe i jednomagnezowe: Ca^POJ* i Mg(H2P04)2. Związki te są rozpuszczalne w wodzie i przyswajalne dla roślin.
Fosforany, dwuwapniowe i dwumagnezowe. Ca2H2(P04)2 i Mg2H2(P04)2, słaborozpuszczalne w wodzie, ale rozpuszczalne w słabych kwasach (1% kwas cytrynowy) i w wydzielinach korzeni roślin. Związki te są zatem przyswajalne dla roślin.
Fosforany trójwapniowe i trójmagnezowe: CasfPO^ i Mgs(P04)2. Połączenia te są nierozpuszczalne w wodzie i trudno • rozpuszczalne w słabych kwasach. Są one w małym stopniu przyswajalne dla roślin.
Apatyt fluorowy 3Ca3(P04)2CaF2 i apatyt węglanowy 3ęa3(P04)2CaC03, tworzące się w glebach zasadowych. Związki te są nierozpuszczalne i nie-przyswajalne dla roślin.
W glebach kwaśnych tworzą się trudno lub nierozpuszczalne związki żelaza i glinu: FePCh, AIPO4, Fe2(0H)P04 oraz A12(0H)P04. Przy-swa jalność tych związków zwiększa się w miarę obniżania się kwasowości gleby (np. przez wapnowanie). Należy też pamiętać o tym, że świeżo strącone osady są łatwiej rozpuszczalne niż osady stare.
3) Aniony kwasu ortofosforowego, zmagazynowane w sorpcyjnym kompleksie glebowym. Jony te strącają się przede wszystkim w wyniku reakcji sorpcji chemicznej, ale częściowo także wymiennej (Musierowicz) i biologicznej.
4) Związki fosforu organicznego. Fosfor organiczny występuje w próchnicy glebowej i innych substancjach organicznych w postaci nukleoproteidów, fityny i lecytyny. Zawartość jego w glebach jest .różna. W glebach czarnoziemnych i organicznych (torfowych, murszo-wych) może dochodzić nawet do 60% ogólnej ilości fosforu.
W fazie ciekłej fosfor występuje w roztworach glebowych pod postacią anionu kwasu ortofosforowego przechodzącego do roztworu w wyniku sorpcji wymiennej (desorpcja), rozpuszczania fosforanów oraz mineralizacji substancji organicznej.
Wyszukiwarka