gleby204

Rys. 86. Źródła potasu glebowego i j^go ubytki w glebie (oryg.)

się z minerałów w wyniku wietrzenia chemicznego (np. reakcja kaoli-nizacji). Obecność kwasów w roztworze znacznie przyśpiesza reakcje wietrzenia chemicznego. Ilości uwalnianego z minerałów potasu nie są wprawdzie duże, ale mają znaczenie w ogólnym bilansie tego składnika.

Potas łatwo przyswajalny stanowi nieznaczny odsetek potasu ogólnego i występuje w postaci rozpuszczalnego w wodzie potasu wymiennego, zasorbowanego w kompleksie sorpcyjnym gleby (tab. 22). Zawartość tego potasu uzupełnia potas pobierany z roztworu przez rośliny, przy czym ustala się pewien stan równowagi (sorpcja wymienna). Pewna część potasu wymiennego może jednak być pobierana przez rośliny bezpośrednio w postaci kationów z powierzchni koloidów.

Do form potasu bezpośrednio słabo przyswajalnego, ale dla roślin użytecznego, należy po ta s niewymienny. Ta forma potasu powstaje w wyniku sorbowama jonów potasu (i amonu) przez minerały ilaste typu 2:1, głównie przez illit. Jest to zjawisko tzw. „retrogradacji^,V potasu (rys. 87). Jony potasu (i amonu) wnikają w przestworki między-warstwowe illitu i wermikulitu i nie są zdolne do dalszej wymiany jonowej. V

W ten sposób sorbowana jest przez koloidy glebowe część potasu wprowadzanego do gleby w czasie nawożenia (np. w postaci chlorków), która przechodzi w formę trudno dostępną dla roślin i nie ulega wymywaniu. W pewnych warunkach jednak potas niewymienny przechodzi

206