gleby216

bieżnymi. Strącenie tych związków następuje dopiero przy pódwyż-szeniu się pH gleby.

Dużą rolę mogą tu także odgrywać tzw. związki chetatowe. Są tó związki organiczne łączące się z takimi pierwiastkami, jak: żelazo, mangan, cynk, miedź. Te związane przez chelaty (czyli „chelatowane”) kationy ulegają strąceniu przy znacznie wyższym pH niż odpowiednie związki mineralne.    .

Ostatnio w niektórych krajach przemysł nawozowy produkuje szereg syntetycznych substancji chelatujących Fe, Zn, Cu i Mn.

4.3.1. MANGAN

Mangan, jako składnik spełniający ważną rolę w procesach fotosyntezy oraz oddychania, jest dla roślin niezbędny. W glebie spotyka się dość duże jego ilości (np. w postaci konkrecji), ale tylko* niewielka część manganu jest w glebie rozpuszczalna, a zatem dostępna roślinom.

Mangan w glebie występuje jako czynny (aktywny) — w roztworach glebowych, oraz jako wymienny •— zasorbowany w kompleksie sorpcyjnym. O jego ilości w glebie decyduje kilka czynników: odczyn gleby, potencjał oksydorędukcyjny (redox) oraz zawartość substancji organicznej. W warunkach odczynu kwaśnego mangan występuje w formie dwuwartościowej i jest dla roślin dostępny (gleby brunatne, płowe, bie-licowe).-Na glebach alkalicznych (np. rędziny) rośliny cierpią na niedostatek tego składnika. Niski potencjał oksydorędukcyjny (np. w glebach ciężkich i podmokłych) wpływa na rozpuszczalność związków manganu i odwrotnie — wysoki powoduje uwstecznianie się manganu, tj. przechodzenie w formy trudno rozpuszczalne. Rośliny mogą jednak odczuwać brak manganu również i w środowisku kwaśnym, wobec dużej zawartości substancji organicznej, która ma zdolność przeprowadzania manganu w związki nierozpuszczalne.

Znaczna zmienność odczynu gleby, potencjału oksydoredukcyjnegó i zawartości substancji organicznej powoduje duże wahania w występowaniu manganu czynnego. Stosunek ilości manganu Ogólnego do wymiennego kształtuje się w rozmaitych glebach różnie. I tak np. (wg A. Musierowicza) stosunek ten w glebach brunatnych i płowych waha się w granicach 9-^-13, w bielicówych wynosi około 7, w rędzinach natomiast około 3.    t

Bor odgrywa doniosłą rolę w-życiu roślin, niemniej rola jego do tej pory nie została całkowicie wyjaśniona. Mikroelement ten występuje w minerałach zawierających borókrzeimany.