gleby230

bowych a jonami zaśorbowari^nii przez kompleks sorpcyjny zachodzi stan dynamicznej równowagi.

Zdolności sorpcyjne gleb odgrywają decydującą rolę w wielu procesach a między innymi w procesach odiywianla^rośiim 5

Właściwości kompleksu sorpcyjnego zależą od charakteru koloidów wchodzących w jego skład, a więc od ich składu chemicznego, właściwości fizycznych (np. budowy), stosunku części organicznej do mineralnej itp. Często kompleks sorpcyjny składa się z kompleksowych żeli orga-Jiiczno-mineralnyl^Tr^^pIeksy^ sofpcyine gleF mogiT zawlerać~Tadunfei dodatnie i ujeifinęiyskutek czego mogą być sorbowane na ich powierzch-ni zarówno^kationy, jak i aniony. Najczęściej w kompleksie sorpcyjnym przeważają ^ładurki ujpnmo (p^chnica, minerały ilaste), stąd głównie sorbowane są kationy.

4.7.1. SKŁAD KOMPLEKSU SORPCYJNEGO

największe znaczenie mają tu~różnT^wiązki próchniczne.

0    zdolności do wymiany kationów decydują w tych koloidach grupy karboksylowe (—COOH) i grupy fenolowe ( >—OH), których wodór mo-,

¹ ' * ^{— l} "    ~    "ⁿ    w •^— ... - ¹ ^■ ■ . -

Organiczna część kompleksu sorpcyjnego składa sie z mieszanimLjróż-nych związków o właściwościach koloidów hydrofiłowych, przy czym

_że być wymieniany na dowolne kationy. W środowisku silnie kwaśnym wodór jest bardzo mocno związany i trudno podlega wymianie przez inne kationy, W miarę jednak wzrostu wartości pH (po dodaniu zasad) wodór z grup karboksylowych i fenolowych ulega jonizacji i może być wymieniony przez różne kationy (np. Ca i Mg).

Różne badania wykazały (Gedrojc, Gorbunow, Hisśink), że minejąlr l na c^ęść-kQmplek^i sorbującego ma słabsze właściwości sorpcyjne-od ^-organicznej, której zdolności sorbowania są od 15 do 36 razy silniejsze. Natomiast organiczna część kompleksu sorpcyjnego, wiąże zasorbowane kationy mniej trwale niż cześćlmineralna. a wjyypadku kationów jed-nowartościowych (Na, NH|) zasorbowanych w nadmiarze, może nawet

nastąpić dyspersja próchnicy.

Mineralna część kompleksu sorpcyjnego składa się z żeli silnie_rog. drobnionych minerałów pierwotnych i minerałów wtórnych ilastych. Mi

nerały te zostały już scharakteryzowane (p. str. 119). Omawiając właściwości sorpcyjne wydaje się celowym poszerzenie ich Charakterystyki. Minerały ilaste rozpoznaje się na podstawie badań mikroskopowych (przy użyciu mikroskopu elektronowego), drogą rentgenograficzną lub metodami termicznymi (rys. 94). Dzielą się one na 3 grupy: kaolinitową, mont-morylonitową i illitową.

|Do g r u p y k a o li ni t o w ep; należą: kaolinjt, haloizyt, dikit i na-krytr (Kaolinit' (A1₂0₃ * 2S1O2 ‘ 2H_źO) zawiera około 39,5% A1₂0₃, 4.6,5°/o

teBiaanutiłii