gleby326

lizaćjr. Duże obszary tego rodzaju nieużytków już zostały zagospodarowane przez ich zalesienie.

Rekultywacja nieużytków „jałowych” może odbywać się przez:

—    użyźnianie jałowych materiałów próchnicą leśną (w niedługim czasie po jej pozyskaniu}, .

—    zastosowanie różnych materiałów, jak bentonity i inne, zwiększających kompleks sorpcyjny piasków.

Jak wykazały liczne doświadczenia wykonane w różnych punktach kraju, nader obiecujące rezultaty dało zastosowanie bentonitów (o znacznej zawartości montmorylonitu) wzbogaconych mikroelementami. Jako rośliny pionierskie służą w tym wypadku najczęściej rośliny motylkowate (z zastosowaniem szczepienia Rhizobium). Po kilku latach teren może być zalesiony olchą, topolą lub grochodrzewem.

4.7.3. REKULTYWACJA NIEUŻYTKÓW NA SKAŁACH DZIAŁAJĄCYCH NA ROŚLINY TOKSYCZNIE

Do .nieużytków zawierających w dużych ilościach składniki toksyczne dla roślin należą przede wszystkim zwały pogórnicze, głównie kopalnictwa węgla kamiennego i brunatnego itp.

Zwały kopalniane węglowe złożone są najczęściej. z mieszaniny odłamków skał karbońskich, jak: łupki ilaste, piaskowce. Zawierają one znaczne jeszcze ilości węgla (22%) i siarczków (co jest powodem wysokiej temperatury zwału^ stwarzającej niebezpieczeństwo samozapalenia) oraz związków sodu. Wysoka ilość siarczków stwarza warunki do powstawania silnie kwaśnego odczynu (pH spada niekiedy do 1,5—3,0), przy czym bardzo charakterystycznym, a zarazem szkodliwym zjawiskiem są duże przeskoki w pH (od odczynu zasadowego do silnie kwaśnego).

W wyniku wietrzenia skał karbońskich w warunkach podwyższonej temperatury i wobec obecności kwasu siarkowego może nastąpić zwiększenie stężenia jonów H⁺, Al⁺⁺⁺, Na⁺, S0₄    , Cl~ do rzędu 1-—10 g/1,

co stwarza toksyczne warunki dla r,ośliń.

Uogólniając to bardzo skomplikowane zagadnienie zagospodarowania toksycznych nieużytków pokopalnianych należy stwierdzić, że nadają się one do rekultywacji dopiero po ich przepaleniu, odkwaszeniu lub