gleby377

nym nastąpiły warunki sprzyjające rozwojowi formacji lasostepu, a nawet stepu i wtedy to prawdopodobnie rozwinęły się czarnoziemy.

Następny okres — atlantycki, o klimacie ciepłym, lecz wilgotnym, bardziej sprzyjał rozwojowi lasów liściastych, które w tym czasie musiały opanować obszary laso-stepu lub .stepu. Pod wpływem roślinności leśnej okresu atlantyckiego czarnoziemy mogły ulec degradacji lub przeobrazić się w szare gleby leśne, gleby brunatne lub płowe. W okresie subborealnym (który nastąpił po okresie atlantyckim) znowu nastały warunki klimatyczne bardziej sprzyjające rozwojowi formacji trawiastych. Niektórzy uczeni są zdania, że temu właśnie okresowi należy przypisać powstanie czarnoziemów polskich, szczególnie na terenach wyżej położonych i suchszych, które stwarzały mniej korzystne warunki dla formacji leśnych niż dla stepowych lub leśno-stepowych. Okres ostatni — subatlantycki, charakteryzował się dalszym oziębieniem klimatu i większą jego wilgotnością od okresu subborealnego, co z kolei było bardziej korzystne dla rozwoju lasów, których wpływ na gleby czarnoziemne musiał odbić się w kierunku ich mniejszej lub większej degradacji, przy czym w miejscach, gdzie skały lessowe były silniej, odwapnione, a roślinność leśna występowała dłużej, mogły powstać szare gleby leśne.

3.4.1.2. -CZARNOZIEMY LEŚŃO-STEPOWE, ZDEGRADOWANE

Zjawisko degradacji gleb pie zostało do tej pory jednoznacznie wyjaśnione. Jedni autorzy rozumieją pod tym pojęciem procesy zakwaszania, ługowania, przemywania oraz brunatnienia zachodzące w glebach czarnoziemnych pod wpływem działania lasu, inni — degradację czarnoziemów wiążą z uprawą rolniczą, w wyniku której natężają się procesy aeracji, sprzyjające mineralizacji próchnicy itp.

Omawiając gleby czarnoziemne, pod pojęciem „degradacja” będziemy rozumieli zjawisko obniżenia żyzności tych gleb w wyniku zmniejszenia się w nich zawartości próchnicy, odwapnienia do pewnej głębokości i przemycia iłu koloidalnego do głębszych warstw, a w następstwie — pogorszenia się struktury i właściwości, wodno-powietrznych.

Według nowszych badań na podstawie mikroszlifów stwierdzono, iż ił w poziomach „zbrunatniałych” jest raczej pochodzenia miejscowego (wietrzenie chemiczne), a nie pochodzi z przemycia wyższych partii gleby (W. Cieśla).

Czarnoziemy leśno-stepowe, zdegradowane, są w Polsce najbardziej rozpowszechnione ze wszystkich gleb tego typu. Są to gleby o poziomie próchnicznym jaśniejszym i o mniejszej zawartości próchnicy (do 3%) w porównaniu z czamoziemami właściwymi. Są też w stosunku do nich głębiej odwapnione, a niekiedy częściowo zbrunatniałe (z poziomem (B)).