gleby387

1 piasków gliniastych. Do najlepszych należą czarnoziemy wytworzone z glin marglistych oraz pyłów. Gleby wytworzone z iłów mają gorsze właściwości fizyczne i z tego względu są bardzo trudne do uprawy.

Czarnoziemy leśno-łąkowe terenów pagórkowatych podlegają zjawiskom erozji wodnej, co znacznie obniża ich wartość (kompleks 3 i 4). U podnóży pagórków powstają natomiast żyzne gleby deluwialne, których głębokość nierzadko wynosi l m i więcej. Zalicza się je najczęściej do kompleksu 8.

•#

Geneza czarnoziemów leśno-łąkowych nie została dotychczas jednoznacznie wyjaśniona. Większość autorów jest zdania, że mogły one powstawać w okresach dawniejszych o klimacie suchym i ciepłym (okres borealny) i że procesy darniowe musiały decydować o gromadzeniu się W nich próchnicy. Pewien wpływ na kształtowanie się tych gleb mogły wywierać także formacje leśne (dąbrowy) w okresie atlantyckim (bądź subborealnym). Istnieje także pogląd, że czarnoziemy leśno-łąkowe mogły powstać z wyżej położonych gleb okresowo podmokłych, jak dar-niowo-glejowych lub z innych (Z. Olszewski).

Czynnikiem, który niewątpliwie decydował (niezależnie od klimatu) o powstawaniu tych gleb,- a zwłaszcza o gromadzeniu się w nich próchnicy i jej stabilizacji, jest zawartość w skałach macierzystych węglanu wapnia oraz „ciężki*'skład mechaniczny gleby.

Część ciemnó zabarwionych gleb próchnicznych wytworzyła się w wyniku przeobrażania się utworów organicznych (torfy, mursze) w próchniczne gleby mineralne — czarne ziemie, które •— zgodnie z* wytycznymi PTGleb. —- zostały-umieszczone w klasie gleb pobagiennych. Należy jednak podkreślić, iź'czarnoziemy leśno-łąkowe bardzo często występują w kompleksach z czarnymi ziemiami pobagiennymi (np. czarnoziemy leśno-łąkowe pyrzyckie, sochaczewskie, łowickie i wiele innych) i wyróżnienie kartograficzne tych gleb jest- przeważnie (nawet w skalach średnich) niemożliwe.

Wartość rolnicza czarnoziemów leśno-łąkowych waha się w bardzo szerokich granicach, od klasy I do IV (kompleks 1—2 lub 8), w zależności z jednej strony od podtypu, z drugiej — od stosunków wodnych oraz rodzaju i gatunku gleby.

Czarnoziemy leśno-łąkowe rozrzucone są na terenie całej Polski, jednak większe ich kompleksy występują w określonych regionach kraju: na Kujawach, na Dolnym Śląsku oraz na Mazowszu między Łowiczem, Kutnem a Warszawą. Mniejsze skupienia tych gleb znajdują się na Wyżynie Kaliskiej, w okolicach Pyrzyc, w okolicach Kętrzyna i na odcinku Gniew-TczeW oraz w okolicach Ciechanowa.

Czarnoziemy występujące w tych terenach, aczkolwiek morfologicznie do siebie podobne, to jednak pod względem rolniczym różnią się między sobą bardzo wyraźnie. ,