gleby447

Gleby opadowo-glejowe występują w krajach o Idimacie umiarkowanie wilgotnym, o rocznej sumie opadów nie mniejszej od 500 mm, średniej rocznej temperaturze niższej od 10°C i wilgotności powietrza powyżej 60%. Gleby te powstają na różnych podłożach, jak: lessy, utwory •lessopodobne, gliny zwałowe, piaski naglinowe lub naiłowe itp.

v Warunkiem powstawania gleb odgórnie oglejonych jest taki układ warstw, przy którym utwór lżejszy (gł) spoczywa na cięższym (g₂). •W części lżejszej gromadzi się woda, wywołując efekty odgórnego ogleje-nią. W wypadku gdy dolna część fe) jest przez większą część roku mokra i napęczniała (w nieckowatych obniżeniach), woda opadowa pozbawiona jest odpływu i ulega stagnacji (stagnogleje).

: / Ze względu na pochodzenie warstwy nieprzepuszczalnej wyróżnić można gleby odgórnie oglejone „pierwotne”, gdy skała podścielająca od początku jest nieprzepuszczalna, (np. piasek na ile), bądź „wtórne”, gdy pozionrsłabiej przepuszczalny wytworzył się wtórnie w wyniku procesów glebowych, np. przez osadzanie iłu koloidalnego (wymywanego ■w trakcie procesu lessiwage) w niższej części profilu, a zatykającego pory glebowe.    '

. Statystyczne badania przeprowadzone przez IUNG wykazały, że odgórne oglejenie powstaje w glebach lessowych i lessowatych tylko wtedy, gdy stosunek zawartości iłu koloidalnego w warstwie na głębokości 50— —70 cm (poziom g₂) ma się do zawartości tej frakcji w warstwie na głębokości 25—45 cm (poziom gi) co najmniej jak 1,2:1 (wskaźnik zróżnicowania składu mechanicznego w profilu glebowym, Strzemski i inni).

Powstające w wyniku zatrzymywania się w profilu glebowym wód opadowych zjawiska oglejenia odgórnego, ujawniają się w postaci jasno--szaro-niebieskich poziomów, smug i p}am różnej wielkości.

Szczególnie charakterystyczna jest w pseudoglejach ich dynamika wodna (Muckenhausen). Gleby te wykazują okresowe wahania w uwilgotnieniu: wiosną i wczesnym latem gleby opadowo-glejowe są mokre (faza mokra). W czasie pełnej wegetacji, latem, gleby te dość szybko obsychają, a jesienią następuje faza sucha. Pomiędzy tymi dwiema fazami skrajnymi może występować okres, gdy gleby pseudoglejowe zawierają dość wody i powietrza jednocześnie. Jest to tzw. faza wilgotna. Im faza ta jest dłuższa, tym lepsze właściwości wykazują omawiane gleby. Fazy sucha i wilgotna stwarzają niekorzystne warunki dla rozwoju roślin, wpływając silnie na właściwości fizyczne pseudoglejów.

W czasie fazy mokrej gleba pęcznieje, roślina odczuwa brak tlenu, a kwaśne kompleksy humusowo-źelaziste powoli wędrują w głąb profilu. W fazie suchej związki żelaza dwuwartościowego i żele kompleksowe że-lazisto-humusowe wytrącają się, tworząc na ściankach szczelin i agregatów strukturalnych (powstających w tej fazie) ciemne, czarnobrunatne powłoki. W górnej części profilu wytrącają się konkrecje żelazisto- manganowe (pieprze). Proces glejowy prowadzi do zakwaszenia gleby. Dlate-

: - ^w'y.

WwĘm.

i* /< 2.