Image 160

Gospodarstwo A posiada ziemię najlepszą - plony osiągane z jednej jednostki nakładu są tutaj największe. W rezultacie krzywa KCP gospodarstwa A jest położona najniżej. Gospodarstwo C posiada ziemię najgorszą, stąd plony uzyskiwane z jednej jednostki nakładu są najniższe, a krzywa KCP gospodarstwa jest położona najwyżej. Gospodarstwo B znajduje się w sytuacji pośredniej.

W przypadku gospodarstwa A i B występuje dodatnia różnica między przychodem ze sprzedaży zboża i kosztem wytworzenia (obszary zakreskowane). W przypadku gospodarstwa C różnica ta jest równa zero. Różnice między przychodem i kosztem stanowią zysk netto, który w postaci renty gruntowej otrzymują właściciele ziemi. Wysokość renty związana jest z jakością ziemi. Rolnicy (dzierżawcy) gospodarstwa A i B muszą oddać zysk netto (rentę) właścicielom ziemi, bowiem alternatywą jest dla nich uprawianie ziemi gorszej, takiej która nie przynosi żadnego zysku (gospodarstwo C).

Ograniczenie wielkości renty, np. przy pomocy podatków nie ma wpływu na cenę zboża. Zmniejszenie ceny zboża można jednak uzyskać podejmując decyzję o liberalizacji handlu, tzn. likwidując cła nakładane na zboże importowane z innych krajów. Zniesienie ceł zwiększa import. Wzrost importu przyczynia się do zwiększenia globalnej podaży zboża na rynku krajowym -krzywa podaży przesuwa się do S₂. W rezultacie cena zboża spada z P, do P₂. Równocześnie zmniejsza się krajowa produkcja zboża z Ob do Oa (import zboża równy jest wielkości ac). Gospodarstwa B i C przestają produkować zboże. Na rynku pozostaje jedynie gospodarstwo A, wytwarzające wielkość Od. Rezultatem spadku cen zboża jest zmniejszanie się rent gruntowych aż do zera.

PROCENT - CENA KAPITAŁU

W gospodarce rynkowej wszystkie czynniki produkcji posiadają swoją cenę. Ceną czynnika pracy jest płaca, cenami czynnika ziemi oraz innych, specjalnych czynników są renty i quasi renty. Również czynnik kapitału posiada swoją cenę rynkową. Ceną kapitału jest procent.

W poprzednich punktach tej części książki omawialiśmy stosunkowo dokładnie mechanizmy kształtowania się cen pracy oraz ziemi w warunkach rynku doskonale konkurencyjnego i monopolistycznego. Logika mechanizmu rynkowego, współzależności między popytem i podażą umożliwiały wyjaśnienie cen pracy i ziemi.

Posługując się funkcjami podaży kapitału oraz popytu na kapitał możemy wyznaczyć cenę kapitału, czyli procent. Ponieważ popyt, podaż i cena są współzależne, dlatego procent będący ceną kapitału determinuje podaż kapitału oraz zapotrzebowanie na kapitał.

Powracając do pewnych wyjaśnień, które poczyniliśmy na temat różnych form kapitału (por. str. 134, 158) należy zauważyć, iż przedmiotem dalszych rozważań będzie kapitał pieniężny, a dokładniej kapitał pożyczkowy. Podmiot gospodarczy udostępniający swój kapitał innym podmiotom musi otrzymać za to odpowiednie wynagrodzenie.

Dlaczego podmiot odstępujący czasowo swój kapitał pieniężny jest skłonny uczynić to wyłącznie za określoną cenę? Dlaczego pożyczający kapitał jest skłonny zapłacić za niego odpowiednią cenę? Jaka będzie cena kapitału, którą zaakceptują obydwie strony?

Teoria kapitału, udzielająca odpowiedzi na powyższe pytania jest skomplikowana. W celu jej uproszczenia poczynimy następujące założenia:

-    gospodarka składa się z dwóch grup podmiotów: gospodarstw domowych (konsumentów) oraz przedsiębiorstw (producentów);

-    oszczędności, będące źródłem podaży kapitału, powstają wyłącznie w gospodarstwach domowych;

-    zapotrzebowanie na kapitał zgłaszają konsumenci i przedsiębiorstwa;

-    rynek, na którym dokonują się transakcje sprzedaży i kupna kapitału jest doskonale konkurencyjny;

-    podmioty gospodarcze posiadają doskonałą informację o przyszłości, czyli podejmują decyzje w warunkach całkowitej pewności;

-    mechanizm rynkowy nie jest zakłócany interwencjami państwa, banku centralnego lub innych banków wpływającymi na cenę kapitału.

Uwzględnienie tych założeń oznacza, iż krzywa podaży kapitału jako funkcja

jego ceny (procentu) posiada nachylenie dodatnie, natomiast krzywa popytu na kapitał ma nachylenie ujemne. Przecięcie się krzywych popytu i podaży wyznacza równowagę rynkową - cenę oraz ilość równowagi kapitału.

PODAŻ KAPITAŁU - ISTOTA PROCENTU

Z przyjętych założeń wynika, iż podaż kapitału powstaje w gospodarstwach domowych. Działalność konsumenta nie ogranicza się wyłącznie do konsumpcji. Część dochodów konsument może oszczędzać i przeznaczać na inne cele niż bieżąca konsumpcja.

wydatki na bieżącą konsumpcję dóbr

oszczędności konsumenta (O)

DP = K + O gdzie:

DP - dochód pieniężny konsumenta w danym okresie K - wydatki na konsumpcje w danym okresie O - oszczędności w danym okresie

321