gleby461

uwilgotnienie gleby i dominacja warunków anaerobowych, w rezulta cie nagromadzenie się dużych ilości substancji organicznych.

Wyróżnia się dwa typy gleb bagiennych:

— gleby mułowe,

■— gleby torfowe.

Wymienione typy gleb bagiennych charakteryzują odmienne środo wiska ekologiczne.

3.8.1. GLEBY MUŁOWE

Gleby mułowe tworzą się bądź w obniżeniach terenowych trwale lub okresowo zalewanych przez "wody w pewnym stopniu natlenione, bądź też w płytkich zbiornikach wodnych. Tworzące te gleby muły, to utwory organiczne powstałe w wyniku daleko posuniętej humifikacji masy roślinnej. Niekiedy jednak buduje je' substancja nieorganiczna, lub mieszana — organiczno-mineralna.

. Muły mogą być pochodzenia telmatycznego i limnetycznego. Muły telmatyczne powstają w długotrwale zalewanych dolinach rzecznych •lub w innych zalewanych obniżeniach terenowych porośniętych roślinnością szuwarową o wysokich wymaganiach siedliskowych, jak: manna mielec (Glyceria aąuatica), mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea), czasem z udziałem tataraku (Acorus calamus) i turzyc wysokich, np. turzycy zaostrzonej (Carex‘ gracilis). Często muły te porośnięte są zespołami olsu lub olsu jesionowego. Muły telmatyczne pod względem genetycznym stanowią fprmę przejściową pomiędzy namułami (zalewy krótkotrwałe), a mułami limnetycznymi (zalewy trwałe).

Muły limnetyczne natomiast tworżą się w warunkach trwałego zalewu w obniżeniach terenowych, • lub też na dnie mniejszych, płytkich zbiorników wodnych, porośniętych najczęściej szuwarem trzcinowym z pałką wodną i pływającym na powierzchni wody „megaplanktonem” (zespoły grzybieniowe, wodorosty). Gromadząca się na dnie ogromna masa szczątków organicznych ulega rozkładowi w warunkach silnego utlenienia spowodowanego (jak podaje Okruszko)¹³ głównie przez tlen wydzielany do wody przez megaplankton.

Muły tworzące się na dnie głębszych zbiorników wodnych nazywają się gytiami i zostaną omówione osobno.

Często procesy mułotwórcze mogą być zastąpione (w wyniku zmiany warunków środowiska) przez procesy torfotwórcze i wówczas nad warstwą mułu powstaje warstwa torfu. Procesy mułotwórcze i torfotwórcze mogą następować po sobie kolejno, a niekiedy mogą także osadzać się warstewki namulane przez spływy wodne.

¹³ Okruszko H. Zasady podziału gleb organicznych występujących w Polsce. Maszynopis, 1972.