Gleby str 3

7. Gleby

(/;n nd/ieniy należą do najbardziej urodzajnych gleb na święcie. Powstały one na podłożu lessowym, na którym rosły formacje trawiaste, najczęściej ślep. Cechuje je duża grubość poziomu próchniczncgo. Gleby te zajmują zaledwie 1% powierzchni Polski i występują głównie na Wyżynie Lubelskiej w okolicy Hrubieszowa oraz punktowo w niektórych miejscach Wyżyny Małopolskiej.

Czarne ziemie równie/ są urodzajne. Ich powstanie wiąże się z zanikaniem obszarów bagiennych. Gleby te zajmują.1,77% powierzchni naszego kraju. Występują głównie na Pojezierzu Kujawskim, Nizinie Wielko-polskici, w okolicach Sochaczewa i Pyrzyc,

Na południu Polski, na obszarach zbudowanych ze skal węglanowych (głównie wapieni), powstały rędziny. Porastały je najczęściej dąbrowy. Rędziny są urodzajne, jednak ze względu na skaliste podłoże często trudne w^f uprawie.

Z namulów i nanosów rzecznych powstały mady. Zajmują one 5% powierzchni Polski. Największy ich kompleks znajduje się na Żuławach, gdzie są najbardziej urodzajne. Te mady, które znajdują się w dolinach rzek, bardzo często mają małą wartość rolniczą, a to ze względu na dominację szkieletu mineralnego nad zasobami próchnicy.

Na południu Polski, na obszarze gór, występują gleby górskie, które z powodu ciągłego zmywania przez wody płynące i usuwania zwietrzeli-ny w wyniku procesów masowych znajdują się w fazie inicjalnej. Uprawa gleł) górskich jest wyjątkowo trudna.

Gleby antropogeniczne, które powstały w wyniku ludzkiej działalności, najczęściej znajdują się w miastach Część z nich jest silnie zanieczyszczona 1 zniszczona. Należałoby dodać, żc właściwie wszystkie gleby uprawne można określić nazwą „gleby antropogeniczne”. Ich uprawa, często wielow iekowa. spowodowała, żc nie mają już one charakterystycznych poziomów glebowych. Nawożenie, głęboka orka wytworzyły zupełnie niekłasyczną ich budowę. Dzięki tym zabiegom urodzajność wcale nie spadla, wręcz przeciwnie - wzrosła. Stulecia właściwej uprawy podniosły urodzajność gleb.

Klasyfikacja bonitacyjna

Aby ocenić jakość gleb, najczęściej stosuje się klasyfikację bonitacyjna. Jest to podział gleb na 6 klas (tab. 7.1, str. 56). Termin „bonitacja" pochodzi od łacińskiego słowa bonus, co oznacza „dobry". Jest to zatem klasyfikacja oparta na „dobroci", czyli jakości, urodzajności gleb. Służby rolne określają klasę bonitacyjną na podstawie genetycznego typu gleby. Właściciel gruntu ma prawo nie zgodzić się z oceną. Ale w jego interesie leży, aby była ona sprawiedliwa. Jeżeli bowiem będzie miał ziemię o wyższej klasie bonitacyjnej, zapłaci większy podatek rolny, ale sprzeda ją drożej. Jeżeli dysponuje ziemią o niższej klasie, to zapłaci mniejszy podatek, natomiast przy sprzedaży uzyska niższą cenę.

/wraca uwagę fakt, że niektóre gleby znajdują się we wszystkich klasach bonitacyjnych. Dotyczy to szczególnie mad. Fe gleby powstałe

cechy i występowanie czar-noziemów

cechy i występowanie czarnych ziem

I cechy i występowanie rędzin

I cechy i występowanie madów

I cechy gleb górskich

I podział gleb na klasy

55