Gleby str 4

7. Gleby

z namułów i nanosów rzecznych mają bardzo zróżnicowaną urodzajność, uzależnioną ściśle od charakteru szkieletu mineralnego. Mady powstałe głównie z cząstek ilastych wzbogaconych materiałem zawierającym organiczny mul są bardzo urodzajne, natomiast mady piaszczyste zwykle należą do mało urodzajnych.

Na najlepszych glebach uprawia sic głównie pszenicę, buraki cukrowe, jęczmień, warzywa i owoce. Na glebach średnich hoduje się pozostałe zboża, a także ziemniaki i rośliny pastewne. Na słabszych glebach uprawia się ziemniaki, owies, rośliny pastewne. Najsłabsze gleby przeznacza się pod zalesienia.

Zabudowę mieszkaniową i przemysłową powinno się prowadzić na obszarach gleb najsłabszych, 'lakie racjonalne planowanie przestrzenne pozwala na zachowanie potencjału rolniczego naszego kraju.

Klasa gleby	Przykład	Powierzchnia Polski (w %)
I. Najlepsza	czarnoziemy. mady. niektóre czarne ziemie, rędziny i gleby brunatne wytworzone z lessów	0.5
II. Bardzo dobra	gleby podobnych typów, co w I klasie, niektóre bardzo dobre gleby brunatne i płowe	3.2
III. Dobra	gleby brunatne i płowe, mady piaszczyste, zdegradowane czarnoziemy. niektóre rędziny	23.7
IV. Średnia	gleby brunatne, płowe, bielicowe, mady ciężkie, rędziny	39.3
V. Słaba	gleby brunatne, rdzawe, płowe, bielioowe. piaszczyste mady. rędziny i kamieniste gleby górskie	20.8
VI. Najsłabsza	gleby bielicowe, rdzawe, gleoy inicjalne (np. górskie), piaszczyste i podmokle mady	12.5

Tab. 7.1. Klasyfikacja bonitacyjna gleb Polski

Erozja gleb

efekty niewłaściwego gospodarowania na glebach

I zmniejszanie I spłukiwania

Niewłaściwe użytkowanie gleb uprawnych prowadzi do ich erozji. Kro/ja gleby oznacza niszczenie uprawnej warstwy gleby przez elziiilal-ność wody (spłukiwanie) oraz wiatru (wywiewanie). W wyniku erozji gleba traci najbardziej wartościowe składniki, głównie próchnicę, decydującą o urodzajności. Niektóre obszary Polski są narażone na erozję w szczególny sposób. Na silnie nachylonych stokach górskich spłukiwanie jest wyjątkowo intensywne. Czasami nie można mu zapobiec, jednak zawsze można je ograniczyć. Z kolei obszary nizinne, niewłaściwie eksploatowane, są bardziej narażone na wywiewanie (ryc. 7.2, sir. 57).

Spłukiwanie użytkowej warstwy gleby na terenach o dużym nachyleniu należy ograniczać przez orkę wzdłuż poziomic. Powstają wtedy poprzeczne w stosunku do spływu wody bruzdy, które zatrzymują wodę. Na silnie nachylonych stokach preferowana jest uprawa w postaci lak

56