IMGP0626

200 Część druga. Powstanie pisma

10 tysięcy logogramów. Największe współczesne słowniki zawierają nawet frło 50 tysięcy różnych znaków pisma uporządkowanych według liczby kre-sek, jak też stosowanych dzisiaj 214 rozmaitych determinatywów (znaków kategorii). pczywiści^iadeiiX3ifeczyk nawet w przybliżeniu nie opanuje ca-lego olbrzymiego zasobu znaków, iW powszećhnym użyciu - na przykład poBczislektury gazety - jest około 2000-3000 znaków, które wpaja się dzieciom w ciągu pięciu lub sześciu lat nauki w szkole. Mimo to tylko elementarne nauczenie się chińskiego pisma jest z pewnością znacznie trudniejsze i bardziej czasochłonne niż nauka pisma alfabetycznego, chociaż od czasu powstania Chińskiej Republiki Ludowej w wyniku wysiłków reformatorskich wiele znaków uproszczono, a system pisma ujednolicono i zracjonalizowano.

Nieuchronnie nasuwa się pytanie, fiak to się stało, że skomplikowany, starożytny system pisma przetrwał do dzisiaj w najludniejszym kraju na Ziemi \j. powodzeniem oparł się wszystkim proBomWabetyzacji.iJzy_dziala tu siła tradycji W długo irhroniftnym przed wplywnmLzew^etrznymi ogromnym państwie. czv możejypłynał na to fakt, żg znajoiruiśe^Lsnią przez tysiąclecia ^DCzywajS^rpekach malefTeTitafnej wykształconej warstwywyż-raj? Czyn-mkTfeTpewnością odgrywały dużą rolę, lecz istnieje jeszcze kilka ważnych powodów, które dotychczas przeszkadzały przejęciu prawdziwego pisma fonetycznego. Jednym z nich jest fakt, że chiński to język monosylabiczny, a więc składający się przeważnie z jednosylabowych słów podstawowych, i z tego względu istnieje w nim bardzo wiele homonimów, to znaczy wyrazów o takim samym brzmieniu, lecz odmiennym znaczeniu. W języku mówionym rozróżnia się je dzięki odmiennej wysokości tonu i kontekstowi, zapis wyłącznie alfabetyczny wiązałby się ze stałym ryzykiem pomyłek i problemami interpretacyjnymi. Pismo logograficzne, w którym każde słowo ma przyporządkowany własny, niepowtarzalny znak, jest więc do struktury języka chińskiego lepiej przystosowane.

Drugim powodem jest to, że język chiński - między innymi z uwagi na wielkość obszaru państwa - dzieli się na wiele gwar i liczne dialekty regionalne, które czasami tak bardzo różnią się od siebie, że ustne porozumienie staje się bardzo trudne lub niemal niemożhwe.\ZnakLpisma są natomiast jednakowe we_wszystkich częściach kraju i tworzą tym samymujednolicają-ceyj^-TyjpTyi-a pigąneg&.VDulvczv tonietylko LhimTeczobejmujetakzeJa-ponię, Koreę i Wietnam, gdzie chiński przez stulecia był językiem pisanym ludzi wykształconych i literatów, a rodzime systemy pisma jeszcze dzisiaj zawierają wiele chińskich znaków.

Ostatni powód może wynikać właśnie z archaicznej struktury pisma chińskiego, z tego, że korzeniami tkwi ono w znakach obrazowych, które zgodnie ze stwierdzeniem Andrć Leroi-Gourhana „dają przedmiotowi lub działaniu aurę o wiele rozleglejszą niż zawężony sens, jaki przyjęły słowa w pi-

smach linearnych”. (...) „Gdy ngan (pokój) i kiń (rodzina) transkrybuje się na pismo literowe - pisai dalej badacz - to wywołane treści wyobrażenia redukuje się do ich szkieletu. Gdy uprzytomnimy sobie natomiast wrażenie spokoju, kiedy sadza się kobietę pod dachem, to dzięki skojarzeniu dwóch scen, które działają na wyobraźnię z całą głębią ich środowiska etnicznego, otwiera się we właściwym sensie perspektywę mitograficzną.”^u Między innymi dzięki takiemu właśnie charakterowi pisma chińskiego udało się je w formid kaligrafii - tradycyjnego malowania znaków pisma -połączyć ze sztuka. Wszystkie przesłanki zrewolucjonizowania chińskiego systemu pisma byc może znalazły najpełniejszy wyraz w osobie Mao Zedon-ga, założyciela Chińskiej Republiki Ludowej, który z jednej strony zapalczywie propagował reformę pisma, a z drugiej napisane przez siebie wiersze kaligrafował zgodnie z pradawnymi, uświęconymi tradycją sztuki pisania, by oddać również ich wizualne piękno.