IMGP9330

średnich, znaleźli się w centrum współczesnego świata. Żyjemy w czasach, gdy tubylcy w Nowej Gwinei patrząc na kilka bulw ziemniaczanych potrafią jedynie powiedzieć „dużo”, bo nie umieją liczyć, a jednocześnie zespoły naukowców na Przylądku Kennedy obliczają z dokładnością do sekundy, kiedy statek Apollo musi zmienić kurs, by wejść na orbitę wokół księżyca. W Japonii trzynasta generacja synów garncarzy, którzy wyrabiają specjalne rytualne naczynia, nadal nie ma prawa dotknąć garncarskiego koła ani wyrabiać innych naczyń. W niektórych częściach świata stare kobiety zbierają zioła i mruczą zaklęcia, by rozproszyć niepokój ciężarnych kobiet. W innych miejscach, laboratoria badawcze analizują poszczególne fakty cyklu reprodukcyjnego, poszukując nowych środków antykoncepcyjnych. W tym samym czasie armie liczące po dwudziestu dzikich tubylców wychodzą w pole, by pochwycić jeszcze jednego jeńca z plemienia, z którym walczą od 500 lat, a międzynarodowe komisje próbują realistycznie określić rozmiar możliwych szkód, jakie mogłoby spowodować użycie broni nuklearnej. Dziś rozpościera się przed naszymi oczami pięćdziesiąt tysięcy lat historii człowieka. Żyjemy w krótkim, niepowtarzalnym momencie historii, gdy całą przeszłość możemy badać z jednakową łatwością.

Podobna sytuacja nigdy się jeszcze nie zdarzyła się w historii człowieka, i jest czymś tak unikalnym, że z pewnością się nie powtórzy. Dotarliśmy do najdalszych zakątków naszej planety i wiemy już na pewno, że nie istnieją nieodkryte ludy, o których byśmy nie słyszeli. Ta tajemnica rozwiązana została na zawsze — przynajmniej w obrębie naszego globu — i analogiczne badania w przyszłości będą musiały się zwrócić w stronę planet i gwiazd. Posiadamy środki, które pozwalają nam dotrzeć do wszystkich ludów naszego globu, i wypracowaliśmy pojęcia, które pozwalają nam je zrozumieć. Jednocześnie, wszystkie te ludy coraz szerzej korzystają z jednej, rozciągającej się na cały świat kultury, przenoszonej przy pomocy urządzeń technicznych. Kultura pozwala im usłyszeć to, co mamy im do przekazania, a także wyrazić to, co sami chcą nam przekazać^ W miejsce jednostronnych badań dawnych antropologów, którzy odkrywali niezrozumiałe systemy związków pokrewieństwa wśród obcych sobie ludów, z którymi kompletnie nie potrafili się porozumieć, stosujemy dziś otwarte rozmowy, przeprowadzane pod wspólnym niebem, w najbardziej nawet niedostępnych górach, widząc co jakiś czas przelatujący nad głowami samolot. W odległych częściach świata używamy magnetofonów i najbardziej prymitywne plemiona nauczyliśmy słuchać tranzystorowego radia.' Zamierzchłe kultury *ozwi-niętych cywilizacji są niedostępne dla zacofanych technicznie części naszego globu. Mieszkańcy tych rejonów nic nie wiedzą o trzech tysiącach lat cywilizacji chińskiej, ani o wielkich cywilizacjach Bliskiego Wschodu, ani o greckiej i rzymskiej tradycji, z której wyrosła współczesna nauka. • Ich skok z przeszłości do teraźniejszości odbywa się w jednej chwili, bez żadnych etapów pośrednich. Żyją wraz z nami w stworzonym przez nas świecie i pragną

9