IMG57

12

SSi^St-,    «• - *yk».

* - piuX“S,ST,Ł“S;

(niedobór opadów, niskie temperami” ó|°*'^ab!^{onc d/ljhmicm} czynników pogodowych nych). glebowych (susza ni.-.h.h. ^y\ ^{1 ni Wla,r}>- ciężar nadmiernych opadów śnieżne hamujące rozwój sssi-m' i"” ^/v''^,i,z^^ow pokarmowych drzew, bariery mechanicz-

asymilacyjnego przez fo'liol ig^l1'^U)vk^0r/l'^niOW>l'^h "^P''' ^biolyCznych ‘“lodzenia aparatu

ków korzeni    ^g ’ !^{yŁa 1 m,az}S' P«ez jelenie, myszy, występowanie szkód,,,,

cz.nc drzew ż mi > , ^W P^ai,ozy^tnlczych) lub antropogennych (pożar, uszkodzenia mechani-' ' c -yszczcnia przemysłowe powietrza, szkody w powierzchni ziemi wyrz.ą-.    , P^rzez przemysł itp.). Do najczęściej występujących szkodników wtórnych należą

orni owale, większość kózkowatyeh. bogatkowatc. wiele innych chrząszczy oraz trzpien-mkowale.

Szkodnikami fizjologicznymi nazywa się te owady, których żer zakłóca lunkcjc życiowe drzew. Należą do nich wszystkie szkodniki pierwotne, w tym także szkodniki systemów korzeniowych i te szkodniki wtórne, które uszkadzają kambium i floem (łyko). Działalność szkodników fizjologicznych zakłóca gospodarkę wodną drzew, co doprowadzić może do ich uschnięcia.

Szkodnikami technicznymi drewna są te owady, których żer obniża wartość drewna jako produktu. Należą do nich m.in. drwalniki. rozwiertki. drwionck okrętowicc. rytel pospolity. trzpienniki. wiele gatunków kózkowatyeh.

Niektóre gatunki w jednym lub kilku stadiach rozwojowych wyrządzają szkody fizjologiczne. a w innych stadiach obniżają wartość techniczną drewna: np. larwy żerdzianek zerują początkowo w strefie kambialncj pni. następnie wgryzają się w głąb drewna i lam się przepoczwarzają.

Podziały owadów na szkodniki różnych gatunków drzew oraz w zależności od wieku atakowanych przez nic drzewostanów lub w zależności od atakowanej części drzewa są bardzo praktyczne, zwłaszcza gdy uwzględnia się większą liczbę gatunków: zostały one w skorzy siane w układzie niniejszego podręcznika. Podział szkodników na grupy ważności iesi natomiast często wykorzystywany przez, służby ochrony lasu. gdyż różnicuje on szkodniki zależnie od stopnia zagrożenia przez nie drzew i drzewostanów.

Do szkodników o pierwszorzędnym znaczeniu należą m.in. groźne szkodniki pierwotne jak strzygonia choinówka. brudnica mniszka, barczatka sosnówka i masowo rozmnaża-

się szkodniki wtórne, np. komik drukarz. Szkodniki drugorzędne to te. które mogą powodować znaczne zmiany w drzewostanach, ale ich gradacje mają zwykle charakter lokalny jak np osnuja czerwonogłowa. większość szkodników wtórnych.

Wreszcie do szkodników nękających zalicza się fltofagi, których żer systematycznie utrudnia rozwój i wzrost drzew, ale nic prowadzi do ich zamierania (rys. 1.1). Należy tu m in wiele szkodników młodników sosnowych, jak skośnik luzinek. zwójka sosnóweczka. „i/wałek korowiec, a także te. których stosunkowo silne gradacje w drzewostanach liściastych ciągną się przez wiele lat, jak np zwójka zicloneczka.

Podział szkodników według ich ważności ma względną wartość, gdyż te same gatunki _w różnych warunkach środowiskowych wyrządzać mogą szkody o różnym znaczeniu gospodarczym

Rysunek 1.1

Drzewostan sosnowy z deformacjami pm pozostałymi po żerach gąsienic zwoiki sosnoweczki (fot. B i 2. Schnaider)

1.2. Uszkodzenia drzew i krzewów przez owady i reakcje obronne roślin

Uszkodzenia drzew i krzewów powstają w wyniku żerowania owadów doroduh uh larw. Pokarm zdobyty w czasie żeru służy przede wszystkim zaspokojeniu potrzeb inatcn.i •owych organizmu i jest wykorzystywany na wzrost, energię i rozród I szkodzenia ' i mc kiedy wywoływane w wyniku przygotowania waninkow do składania Ml wygryzanie chodników macierzystych przez komiki, wygryzaniejamek na pędach prze/ '"tynkę kali nową j jn.), przygotowania miejsc do zimowania (cetyniee wu,k>/\ p d i*^ri^ •* ^ ¹¹