IMG0

znajduje się ta wiadomość, trzeba oznaczyć w sposób rzucający się w oczy, żeby nikt przechodzący w pobliżu nie przeoczył go. Układa się więc na ziemi długie strzałki z kamieni, drewna lub gałęzi, które wskazują kierunek. Z daleka widoczna, zawieszona na gałęzi blaszana puszka, na pewno zwróci uwagę każdego obcego.

Z braku przyborów do pisania, zamiast papieru używa się kory, a zamiast ołówka, kawałka węgla drzewnego. Najważniejsze informacje można też wyryć nożem na pniu.

Zabłąkanemu nie wolno się zdać na przypadek i na los szczęścia, musi liczyć na własny rozsądek. Kto usiłuje poprawić sytuację bezplanową bieganiną, zwykle jeszcze bardziej się zagubi. Nic nie jest tak zwodnicze, jak „niezawodne przeczucie”, że należy pójść w danym kierunku. Gdy zabraknie innych wskazówek, na pewno nie pójdzie się prosto, tylko zacznie się krążyć. Calvin Rutstrum, znany amerykański ekspert survivalu, opisuje w książce „The new way in the Wildemess” („Nowa droga wśród bezdroży”) wyniki wielu doświadczeń przeprowadzonych przez amerykańskie uniwersytety, które miały na celu zbadanie ludzkiego poczucia orientacji. Testowano tylko te osoby, które twierdziły, że zawsze potrafią pójść prosto w obranym kierunku, nawet z zawiązanymi oczami. Byli to przewodnicy myśliwscy, traperzy, geometrzy, marynarze i lotnicy. Pozostawiono ich w całkowicie płaskim terenie, pozbawionym dróg, dokąd nie docierały żadne odgłosy ulic, domów itd. W czasie przeprowadzania kolejnych testów niebo było pokryte chmurami i panowała bezwietrzna pogoda. Uprzednio, mniej więcej w odległości pięciu kilometrów od punktu wyjścia, rozpięto pomiędzy dwoma palikami kolorowy płócienny ekran. Był to cel, do którego miało dojść dwunastu mężczyzn, każdy indywidualnie i z zawiązanymi oczami. Dano im przedtem dostatecznie dużo czasu, żeby mogli obejrzeć teren i dokładnie zapamiętać kierunek. Dopiero potem założono im na twarze czarne maski.

Żaden z nich nie doszedł do płótna, a nawet się do niego nie zbliżył. Wszyscy chodzili w kółko. Przy czym przeważnie zwracali się na prawo. Błądzenie każdego uczestnika zostało zarejestrowane na wykresie, a wykresy zostały na siebie nałożone. Ilekroć powtarzano podobne próby, wniosek był taki sam: człowiek pozbawiony jest poczucia orientacji. Poczucie to niezmiennie i za każdym razem wprowadza go w błąd.

Przeważa pogląd, że błądzenie w kółko spowodowane jest różną długością nóg.

W praktyce zawsze kierujemy się znakami orientacyjnymi. Toteż zabłąkany nie może „zabłądzić w sposób beznadziejny”, dopóki pozostaje przy

zdrowych zmysłach.

Gdy tylko sobie uświadomi, że się pomylił, musi się natychmist zatrzymać. Powinien zrozumieć, że jak dotąd, na pewno wciąż jeszcze znajduje się na właściwej drodze.

Miejsce, w którym uświadamia sobie pomyłkę, jest „punktem krytycznym”. Musi tu pozostawić wyraźny znak rozpoznawczy. Powinien też zostawić wiadomość, podając dzień, godzinę, nazwisko i informację dotyczącą dalszych planów. O ile uda się ustalić strony świata — co w czasie dobrej pogody nie nastręcza trudności — najpierw wyrusza się zgodnie z nimi, a więc na wschód, zachód, południe lub północ. Jeżeli wbrew oczekiwaniom nawet w przybliżeniu nie uda się ustalić stron świata, winno się postępować zgodnie z zasadą „muszki i szczerbinki”, a więc maszerować wzdłuż wyznaczonej linii, łączącej ze sobą dwa określone punkty. Gdy dojdzie się do wyznaczonego miejsca, przedłuża się linię, obierając nowy punkt, leżący na wprost. Za cel można obrać każdy głaz i pagórek, każdy wierzchołek drzewa i każdy krzak.

Przede wszystkim zabłąkany musi znaczyć drogę poszukiwań odrąbując korę, układając odłamane gałęzie lub w jakikolwiek inny sposób. Nawet gdy się przypadkowo obejrzy, będzie się mógł przekonać, czy posuwa się w prostej linii. Jeżeli będzie musiał omijać przeszkody, powinien potem korygować odchylenia.

Przyjmijmy, że zabłąkany z całą pewnością jeszcze przed dwiema godzinami był na właściwej drodze, a po dwóch i pół godzinie marszu w prostej linii nie odnalazł ani właściwej drogi, ani znajomego miejsca, bo znajdują się one gdzie indziej. Wraca więc do punktu wyjścia, to znaczy do „punktu krytycznego”. Ponieważ porobił znaki, które wskazują mu drogę, nie może zabłądzić. Po powrocie i odpowiednio długim odpoczynku wyrusza na dwie i pół godziny w odwrotnym kierunku. Jeżeli i tym razem bez rezultatu, wychodzi z punktu wyjścia najpierw na prawo, potem na lewo, zawsze zgodnie ze stronami świata i wytyczonym celem. Nie wolno mu zapominać o tym, żc musi wyraźnie oznakować drogę. Dzięki temu — niezależnie od okoliczności — prędzej czy później musi trafić.

Przed kilkoma laty, w Laponii, przekonałem się, jak łatwo się można omylić. Po przybyciu do Kautokeino ujrzałem na skraju drogi kilka pardw i chciałem je sfotografować. Ptaki podreptały do lasu, a ja za nimi. Ponieważ przez cały czas poruszały się, nie mogłem nacisnąć wyzwalacza i w końcu straciłem je z oczu. Drepcząc tu i tam zapomniałem o zapamiętaniu punktów orientacyjnych. Nie wiedziałem już, gdzie jest droga, nie miałem ani mapy, ani kompasu, niebo było pochmurne i nigdzie nie widać było ani góry, ani wzniesienia. W końcu za pomocą wyżej wspomnianej metody odnalazłem drogę, ale dopiero wraz z zapadnięciem ciemności. Po trzykroć •■/cdłem w złą stronę. Na koniec okazało się, że feralne miejsce znajdowało •.ię raptem o piętnaście minut drogi od samochodu.

281