IMGS73

Hotwól /ttyciny

■■■■

Czas

występowania .

punktów kostnienia c w dłoni (wg Schmidta1 I Moffffi i

zajęcia jest, jak wiemy z obserwacji dziecka, przeplatana częstymi wypoczynkami. Świadczy to z jednej strony o zaawansowanej dojrzałości między Innymi i aparatu szkieletowo-mięśniowego, z drugiej strony o małej Jego wydolności, a raczej o wydolności krótkotrwałej. Nic też dziwnego, że dłuższy spacer, dłuższe stanie czy siedze-nie, dłużej trwająca ta sama zabawa męczą dziecko, a nawet, jeśli występują w znacznym nadmiarze, mogą doprowadzić do zniekształceń i wad w obrębie układu kostnego i innych. Jednocześnie szczególnie szybki rozwój kość-ca obserwujemy właśnie w okresach, kiedy dziecko wykazuje wzmożoną aktywność. A więc w okresie niemowlęcym, kiedy zaczynało ono stawać i chodzić, oraz właśnie w okresie przedszkolnym, kiedy występują już tak różnorodne, bogate i złożone formy ruchu. Pozwala to przypuszczać, że ważną rolę w rozwoju kości odgrywa ruch. Zależność zresztą jest obustronna.

Przejawem poprawnie przebiegających procesów kostnienia jest wy miana zębów mlecznych na stałe. Kolejność wymiany zębów mlecznych zbiega się na ogół z kolejnością ich przebijania się. U dzieci warszawskich początek wyrzynania się zębów stałych notuje się w wieku 4 lata i 9 miesięcy u dziewczynek i o 3 miesiące później u chłopców. I u dziewczynek, i u chłopców najpierw wyra ynają się zęby w żuchwie, a następnie w szczęce.

Równolegle z rozwojem kośćca równie intensywnie rozwija się układ mięśniowy. Tkanka mięśniowa jest tą tkanką, która w porównaniu z innymi narządami ciała najbardziej zwiększa swoją wagę w okresie od noworodka do wieku dorosłego. Spójrzmy na tabelę Z która ilustruje wzrost wagi niektórych narządów w stosunku do ich wagi u noworodka* przyjętej jako jednostka.

Waga mięśni u noworodka stanowi 23,3% wagi ciała, w 7 — 8 roku życia już 27,2%. w 14 — 15 roku życia 32.6%, a w 17 — 18 Toku życia 44,2%. Rozrost ten spowodowany jest zmniejszaniem się ilości wody w mięśniach