interna 3

chorobą płuc

Obraz kliniczny

Przewlekła obluracyjna choroba płuc (POChP) jest 4. lub 5. przyczyną zgonów ludności świata. Częstość jej występowania w Polsce wynosi średnio ponad 10% w grupie osób powyżej 18. rż. (wraz z wiekiem odsetek ten wzrasta).

Termin „przewlekła obturacyjna choroba płuc" obejmuje dwie jednostki chorobowe: przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedmę płuc, występujące najczęściej u chorego jednocześnie, stanowiąc przyczynę przewlekle postępującego zaburzenia czynności układu oddechowego.

Do podstawowych czynników ctiopatogcnctycznych przewlekłej obtura-cyjncj choroby płuc należy palenie tytoniu, dotyczące 80-90% osób z rozpoznaną chorobą. Pozostałymi czynnikami są: zanieczyszczone powietrze atmosferyczne oraz szkodliwe dymy, pyły. gazy na stanowisku pracy lub w środowisku domowym. W wystąpieniu choroby znaczenie mogą mieć również przebyte zakażenia układu oddechowego oraz tzw. czynniki osobnicze, tj. genetycznie uwarunkowany niedobór enzymu Oj-antytrypsyny, nadrc-aktywność dróg oddechowych w przebiegu astmy osKrzciowej, nadmierny wzrost płuc w okresie płodowym. Choroba rozwija się zwykle pod wpływem oddziaływania kilku czynników, szczególnie tych środowiskowych.

Do typowych objawów choroby należy postępująca duszność, ograniczająca wydolność fizyczną pacjenta. W początkowym okresie duszność nu charakter wysiłkowy, np. towarzyszy chodzeniu po schodach, wraz z upływem czasu ogranicza ona wydolność samoobsługową, a w okresie zaostrzeń choroby ma charakter spoczynkowy. Charakterystycznym objawem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc jest także kaszel, który najczęściej wiąże się z odkrztuszaniem wydzieliny. Dodatkowe zakażenie powoduje nasilr nie kaszlu, zwiększenie objętości wydzieliny oraz zmianę jej charakteru ze śluzowej na śluzowo-ropną lub ropną. Nasilony kaszel z odkrztuszaniem występuje szczególnie rano, po odpoczynku nocnym. Chorobie towarzyszą zaburzenia mechaniki oddychania, tj. zwiększenie pracy mięśni dodatkowych oraz spłycenie oddechów z wydłużeniem fazy wydechu przez zwężone, tzw. zasznurowane usta. W celu skuteczniejszego wydychania zalegającego w płucach powietrza chory przyjmuje pozycję orthopnoe z podparciem rąk. Charakterystyczny jest wygląd pacjenta - beczkowaty kształt klatki piersiowej, proste, wysoko uniesione ramiona, poziome ustawienie żeber, sinica skóry, niekiedy obrzęki kończyn dolnych.    ’

Badania czynności wentylacyjnej płuc w zaawansowanym okresie choroby wskazują na ograniczenie przepływu powietrza w drogach oddechowych. czego wyrazem jest zmniejszenie objętości powietrza wydychanego zarówno podczas wydechu spokojnego, powolnego (VC - pojemność życiowa płuc), jak też natężonego, szybkiego (FEV, - natężona pojemność wydechowa pierwszosekundowa, PEF - szczytowy przepływ wydechowy).

Problem pielęgnacyjny: duszność przewlekła spowodowana ograniczeniem drożności dróg oddechowych i zaburzeniami wentylacji płuc.

Cel opiciu:

-* zmniejszenie nasilenia duszności.

-* poprawa wydolności psychofizycznej pacjenta.

Działania pielęgniarskie:

-* ocena i dokumentowanie stopnia nasilenia duszności i jej charakteru,

■* tworzenie korzystnych warunków mikroklimatu w sali chorych i innych pomieszczeniach na oddziale (temperatura 18-20*0. wilgotność 60--70%, dostęp do świeżego powietrza wolnego od czynników drażniących. duszących),

-* zapobieganie sytuacjom nadmiernego ruchu powietrza,

■* w przypadku nasilenia duszności podanie choremu tlenu zgodnie z obowiązującymi zasadami.

-» udział w tlcnoterapii kontrolowanej gazometrią krwi na zlecenie lekarza. -* pomoc pacjentowi w czynnościach samoobsługowych i zaspokajaniu potrzeb fizjologicznych.

-* uczenie chorego i mobilizowanie go do wykonywania ćwiczeń oddechowych poprawiających wentylację płuc.

-• motywowanie pacjenta do eliminowania nałogu palenia tytoniu,

-* w okresie leczenia spoczynkowego w łóżku pomaganie choremu w utrzymaniu najkorzystniejszej, poprawiającej efektywność oddychania pozycji ciała.

-* pomoc pacjentowi w zapewnieniu drożności dróg oddechowych.

-• towarzyszenie choremu i wsparcie psychiczne podczas nasilenia duszności. -* edukacja pacjenta w zakresie stosowania Icków drogą wziewną.

-* udział w leczeniu farmakologicznym.

Problem pielęgnacyjny: kaszel i trudności z odkrztuszaniem ptwociny sp<»wo-dowanc konsystencją wydzieliny i postępującym ograniczeniem wydolności fizycznej chorego.

Cel opieki:

-• zwiększenie efektywności odkrztuszania.

Działania pielęgniarskie:

-* obserwacja i ocena trudności wykrztuszania, ilości i charakteru wydzieliny, czynników i sytuacji nasilających kaszel, czasu w ciągu doby nasilenia kaszlu i odkrztuszania,

-* zwiększenie nawodnienia pacjenta (po konsultacji z lekarzem, ze względu na ryzyko przeciążenia układu krążenia).

-» zalecenie choremu przyjmowania ciepłych płynów rano na czczo.

■* zapewnienie korzystnego mikroklimatu (patrz: Problemy pielęgnacyjni chorych i inlernencje pielęgniarskie w przebiegu zapalenia oskrzeli i płuc). -* układanie pacjenta w pozycjach drenażowych (po uprzednim stwierdzeniu dobrej tolerancji - przeciwwskazaniem jest duszność).

129