Dli określenia rynkowej wartości majątku można skorzystać z niezależnego audytora. Jest to obowiązkowe przy określaniu ceny odkupu od akcjonariuszy akcji własnych spółki, jeśli cena ta nie jest ustalana na giełdzie. Wtedy przy określaniu rynkowej ceny zwykłych akcji można wziąć pod uwagę wartość czystych aktywów i cenę. jaką jest chętny zapłacić za zwykłe akcje kupiec, mający pełną informację o ich całkowitej wartości. Jeżeli jednak ceny popytu 'podaży/ akcji regularnie drukuje się w prasie tzn., że są one notowane na giełdzie, skorzystanie z niezależnego audytora nie jest obowiązkowe.
Rozmiar i wartość czystych aktywów wycenia się na podstawie sprawozdania finansowego zgodnie z istniejącą metodologią. Zgodnie z nią czyste aktywa określamy według wzoru:
gdzie:
Sc - wartość czystych aktywów;
A, - aktywa przyjęte do wyliczeń;
P, - pasywa (zobowiązania) przyjęte do wyliczeń.
Ponieważ wartość aktywów jest równa wartości pasywów tzn. A ■ P lub P-A«0 otrzymamy:
Sc"( P"A) + (Af-P>)
gdzie:
P - suma pasywów bilansu;
A - suma aktywów bilansu.
Przekształcając ostatni wzór otrzymamy:
(P-PjWA-A,)
Różnica pomiędzy sumami pasywów bilansu i pasywów przyjętych do wyliczeń, równa jest tym pozycjom pasywów, które nic zostały wzięte do obliczeń. Suma bilansowa pasywów składa się ze wszystkich wierszy, podczas gdy pasywa przyjęte do wyliczeń, obejmują tylko część pozycji. Dlatego różnica między nimi równa jest sumie tych pozycji pasywów, które nie są ujęte w pasywach przyjętych do obliczeń.
Jako aktywa przyjęte do wyliczeń przy wyliczaniu wartości czystych aktywów rozumie się sumę następujących elementów bilansu:
- wartości niematerialne i prawne (A.l);
• rzeczowe aktywa trwałe (A.II);
- finansowy majątek trwały (A.lII);
- należności długoterminowe (A.IV);
• zapasy (B.l);
- należności i roszczenia (B.ll);
- papiery wartościowe przeznaczone do obrotu (B.III. I);
• środki pieniężne (B.IV);
• rozliczenia międzyokresowe czynne (C**).
Jako zobowiązania (pasywa) przyjęto do wyliczeń przy ustalaniu czystych aktywów sumę następujących elementów bilansu:
- rezerwy (B);
- zobowiązania długoterminowe (C);
- zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne (D);
* rozliczenia między okresowe i przychody przyszłych okresów (E).
Formuła wyliczenia czystych aktywów wychodząc z numeracji pozycji bilansu wyglądl następująco:
s,. - (A.I ♦ A.II 4 AJII 4 AJV 4B.I 4 B.ll 4 B.llf.l. 4 B.IV 4 C+J — (B 4 C 4 D *«•).
przy wyliczeniach należy przestrzegać następujących wymagań:
- w pozycji "wartości niematerialne i prawne" przedstawione są aktywa niematerialne wykorzystywane przez spółkę w działalności operacyjnej i przynoszące dochód.
Prawo do aktywów niematerialnych powinno być potwierdzone dokumentami.
- w pozycji "papiery wartościowe przeznaczone do obrotu" uwzględnia się odpo • więdnie sumy. oprócz wartości bilansowej własnych akcji wykupionych od akcjo nariuszy.
Czyste aktywa to suma kapitałów własnych (w tym. podzielonego i niepodzielnego zysku). W zestaw wskaźnika wartości czystych aktywów wchodzą następujące pozycje pasywów:
- kapitał akcyjny (AJ);
- kapitał zapasowy (AJI);
- kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny (AJV);
• pozostałe kapitały rezerwowe (A.V);
- niepodzielony wynik finansowy z lat ubiegłych (A. VI);
- wynik finansowy netto roku obrotowego (A.VII).
Do określenia czystych aktywów kapitał akcyjny (podstawowy) pomniejszamy o należne, lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego (A.II pasywa) Pozycje bilansu przyjęte do wy liczenia aktywów przedstawiają sobą sumę środków stałych i obrotowych. Pozycje przyjęte do wyliczenia pasywów okazują się kapitałem obcym. Wychodząc z tego czyste aktywa spółki można policzyć według wzoru:
S_ - W-K
gdzie:
- S„ - wartość czystych aktywów;
- W - suma środków stałych i obrotowych aktywów;
- K - kapitał obcy (pożyczony).
Ponieważ ogólne sumy aktywów i pasywów spółki powinny być równe, a pasywa składają się z kapitałów: własnego i obcego, wskaźnik wartości czystych aktywów w istocie charakteryzuje wielkość kapitału własnego spółki. Zmniejszenie wartości czystych aktywów, zmniejsza stabilność finansową spółki i przeciwnie, ich stałość lub zwiększenie pozytywnie wpływa na stabilność finansową spółki.
Jeżeli wielkość wskaźnika czystych aktywów jest poniżej wielkości zarejestrowanego kapitału akcyjnego, to świadczy o niemożliwości wywiązywania się spółki ze swoich zobowiązań i w następstwie o naruszeniu praw kredytodawców. Mogą oni żądać przedterminowego zrealizowania zobowiązań.
Zmniejszenie kapitału założycielskiego (akcyjnego) w przypadku strat spółki praktykuje się na całym święcie. W wielu krajach (w tym w Polsce) sumę strat odlicza się
23