Kontrola jakości złącz spawanych s 182

182 Spawalnictwo. Laboratorium

Koszty kontroli zależą w dużym stopniu od zakresu i rodzaju metody badania spoin. Jeżeli przepisy odbiorcze lub normy dopuszczają wymienne stosowanie metody ultradźwiękowej lub radiograficznej, należy wybrać metodę ultradźwiękową jako tańszą i pozwalającą wykryć groźne płaskie wady. Ekonomiczne uzasadnienie wyboru metody kontroli przedstawiono na rysunku 11.7.

RTG-X RTG-T RTG-T UD UO ..Kre I*

Rys. 11.7. Porównanie jednostkowych kosztów badania złącza czołowego

Rys. 11.8. Zależność kosztów produkcji od wymaganej jakości złączy spawanych

Koszty kontroli jakości mogą ulec znacznemu zwiększeniu w przypadku dokonywania poprawek spoin, wynikających ze źle przygotowanej produkcji albo z nieuzasadnionych wysokich wymagań jakościowych stawianych przez autorów przepisów. Zależność tę przedstawiono na rysunku 11.8.

Kryterium oceny jakości ma olbrzymi wpływ na liczbę poprawek spoin. Zastosowanie racjonalnego kryterium oceny jakości znacznie ogranicza liczbę poprawek. Podczas poprawek istnieje duże prawdopodobieństwo wprowadzenia do spoiny innych groźnych i trudnych do ujawnienia wad (np. mikropęknięć i przyklejaj). Potwierdziły to doświadczenia. W eksploatowanych rurociągach uszkodzenie spoiny występuje najczęściej w miejscu poprawek. Ze względu więc na koszt wykonania i własności złączy rozsądniej byłoby złagodzić kryteria odbioru spoin. Współzależność kosztów produkcji. wartości wyrobu i zakresu kontroli przedstawiono na rysunku 11.9.

wartość 0

żaden niski dostateczny wysoki najwyższy Zakres kontroli —-

Wartość wyrobu (jakość)

najlepsza możliwa lepsza niż wymagana

do przyjęcia wy braki, zTom    •

Rys. 11.9. Współzależność kosztów produkcji, wartości wyrobu i zakresu kontroli

Wybór metody kontroli zależny jest od czynników technicznych i ekonomicznych, z których najważniejsze to wykrywalność metody, operatywność procesu kontroli, sporządzenie i opracowanie dokumentacji wad, koszt aparatury, amortyzacja urządzenia oraz koszty robocizny i materiałów. Wykrywalność metod dla poszczególnych niezgodności spawalniczych przedstawiono w tabeli I 1.5.

Ze względów- technicznych dobór metody uzależniony jest od wykrywalności. Największą wykrywalność mają badania ultradźwiękowe i radiograficzne, które mogą być stosowane zamiennie. Niestety obie te metody