ksiazka 20008

części litorntury. która kierowana jost rlo niedoroslogo odbiorcy ł w której realizują się zarówno cechy ogólnolltcrackio, jak i swoisto.

Zdocydownnio polomlcznlo odniósł się do przywołanego tu wywodu inny badacz i znawca literatury dla dzieci i mlodzioZy, Stanisław Fry-cło⁴⁰ Wykazał on szoreg niośdsloścl i niekonsekwencji w dowodzeniu Srnuszkiowicza oraz w jego stosunku do teorii Cioślikowskiego, który za w pełni .osobną" uważał głównio literaturę dla dzieci, a więc tę przeznaczoną dla czytelnika najmłodszego Myśl toorotyczną togo wybitnogo badacza litorntury d/ioclęcoj - piszo Frycio o Cioślikowskim - w spiorą ją fakty Iitornckio, twory kultury dziocięcoj. ich cochy dystynktywno, lun-kcjonująco w jaj obrębio spocyiiczno gatunki Iitornckio i to/msy litoroc-kio, joj wiosny, odrębny obiog kulturowy, piszący wylącznio dla dzloci autorzy i odrębno, o spacyOcznych znintorosowonlnch Ipotrzebach kulturowych publiczność Czytająca^Ą\ Wobec tych faktów nio sposób jak proponuje Smuszkłowłcz - koncopcję litorntury .czwartej“ odlotyć do muzoolnoj gablot/⁷.

We wskazanym artykulo polemicznym Fiyciu broni teorii swoistości kulimy literackiej dzieci, wyrażnio rysującej się w zjawiskach podkultury i folkloru słownego dzieci, zaś w samo) literaturze widocznej w joj sz.czo-gólnym nacechowaniu dydaktycznym, iv ograniczonym na joj gruncio okspoiymontownniu fonnnlnym i większym nlt w piśmionnictwio dla dorosłych tradycjonohzmio litorockim. w spełnianych przez nią funkcjach: ludycznuj, kotnponsncyjnoj, torapoutycznoj, ostotycznuj i odu kacyjnuj, w joj odrębnym obiogu kulturowym i osobnych, nioobocnych w htoraturzo „piorwszoj“ gatunkach literackich, słowom w immnnontnoj pootyco^{1 2 3}\

Przekonanie o słuszności lakiej łozy inspirowało autorkę do opracowania niniojszoj książki, która - uznając prawo litorntury dziecięco) do bycia literaturą piękną, takżo w obiegu wysokim - koncentruje się wlaśnio na aspekcie .osobności", czyli swoistości literutury dla dzieci i próbujo wykazać joj odrębność na wybranych funkcjach, kategoriach i gatunkach.

O niektórych kategoriach i funkcjach literatury „osobnej”¹

Może tylko w dzlocióstwio książki mają naprawdę głęboki wpływ na nasze życio. W późniejszych latach podziwiamy jo. korzystamy z. tozry-wok, jakich nam dostarczają, na ich podstawio możemy modyfikować naszo poglądy, alo szukamy w nich raczoj potwierdzenia togo. co już zapadło w naszo umysły³. Przytoczona wypowiedź angielskiego piso rui. krytyka litornckiogo i oscisty Grahama Greonon wskazujo na n/c/ogólno funkcjo litorntury przeznaczonej dla młodego czytelnika, po-twierdzono również na gruncio polskim licznymi badaniami odbioru¹ Mimo jednoznacznych wyników tych badań, a przede wszystkim mimo wybitnych osiągnięć w postaci dzieł, któro przokroczyly granico wyznaczono intencjonalnym adresem odbiorczym i woszly na trwało do uniwersalnego obiegu czytolniczogo, literatura ta nadal budzi spory t zyskuje oceny ambiwalentno. nlochętnio bowiem przyznaje jej się status litorntury wysokoartystycznoj. Dzlojo się tak mimo powszechnie uznanych arcydzieł kwiatowej literatury .dziocięcoj", takich jak Alicja w Kminu* Czarów Lewisa Carrolla, Kubuś Puchatek Alana Aloxandra Milno‘a, Mały Książo Antoino*a Solnt-Exupóry'ogo, zaś w naszej litoralurzo można przywołać na przykład Akademię Pana Kleksa Jana Brzochwy. której sfilmowaną wersję masowo oglądali dorośli, czy książki Ludwika Jerzego Kerna o Ferdynandzie Wspaniałym\ możliwo do odczytania

’ Zastosowana tu ogzomplifikncjn dotyczy w głOwncj miorzo tekstów pootyckicir. n więc tym samym moralnalnio zostały potraktowano katogono charakterystyczno dla epiki. Ij przycjoda i bohater rówioAmczy ^; G Groono Mo/o fascynacjo Warszawo 1973, a 7

' Np H Skrobiszowskn / itcrnturi* t wychowaniu Warn/awa 1973. Litomturu dla dziitci i młod/m/y w prooosio wychowania, pod rod A Przcclnwskicj Warszawa 19/0. A BnUich Dnocko i świni /v/odstawiony, c/yh tajomiuco d/tocręcejlektury Warszawa 1907, Ditocko jako OdbiOnn literatury, pod rod M Kielar-Turskic). M ■ t^hęaczmk-GlorowskłOj Warszawa 1992

25

1

⁴⁰S Frycic Czy htomtunr dln dziocT i mkninoźy fosl htoraturą .osobną” .Guliwer',

2

1009 nr 6

3

Tom*o,» 74

⁴² A Smua/kiowtcz .Czwarta’ czy .osobna'... op ot., o. 370 ⁴³S Fiyoo Czy Moraturn. . op cit. a 73