kurmaz078

78

1.5.9. KONSTRUOWANIE KÓŁ ZĘBATYCH

1.5.9.1. DOKŁADNOŚĆ WYKONANIA KÓŁ ZĘBATYCH [6], [18], [21], [26]

Tabl. 1.5.9.1. Zależność międty rodzajem pasowań a klasą dokładności

Rodzaj pasowania	A	B	C	D	E	H
Klasa dokładności wg wymagań dotyczących płynności pracy	3^12	3^11	3t9	3*8	3-:7	3-7

Rodzajom pasowań H i E odpowiada tolerancja luzu bocznego h, a rodzajom pasowań D, C, B, A odpowiadają kolejno tolerancje luzu bocznego d, c, b, a.

gdzie S_cl(2) - grubość zęba zębnika (koła zębatego) po zewnętrznej po działowej średnicy d_cm S_ei= (1,571+0,728X₁+X_n)m_tó , mm, S_C2=nnr_te- S_eu mą

gdzie X_x - współczynnik przesunięcia promieniowego,

X_Tl- współczynnik prze sunięcia tangencjalnego,    |

mte moduł obwodowy j zewnętrzny, mm.

1. KLASY DOKŁADNOŚCI I RODZAJE PASOWAŃ

Ustala się dwanaście klas dokładności wykonania kół zębatych.

Dla kół zębatych w ogólnej budowie maszyn korzystamy z 6, 7,8, 9 klasy dokładności (tabl. 1.5.2.4,1.5.2.18).

Dla każdej klasy dokładności ustala się określone wyma gania dotyczące - dokładności kinematycznej,

-    pjmivos/i paw,

-    przylegania zębów.

Dopuszcza się przyjmowanie wymagań dotyczących dokładności kinematycznej, płynności pracy oraz przylegania zębów z różnych klas dokładności z następującymi ograni-I czeniami:

I - wymagania dotyczące płynności pracy mogą być przyjmo -wane z klasy wyższej najwyżej o 2 klasy lub niższej o 1 klasę niż wymagania dotyczące dokładności kinematycznej,

- wymagania przylegania zębów mogą być przyjmowane z klasy niższej o 1 klasę niż wymagania dotyczące płynności pracy.

Ustala się sześć rodzajów pasowań współpracujących kół przekładni A, B, C, D, E, H i osiem rodzajów tolerancji IT_n luzu bocznego x, y, z, ą, b,c, d,h. Symbole sąuszere gowane w kolejności zmniejszania luzu bocznego i jego tolerancji.

Rodzaje pasowań kół zębatych w zależności od klas dok ładności tabl. 1.5.9.1.

Oznaczenie dokładności wykonania składa się z symbolu klasy dokładności, symbolu rodzaju pasowania i numeru normy.

PRZYKŁAD OZNACZENIA dokładności wykonania ko ła walcowego 7 klasy dokładności, z pasowaniem C i odpowiadającym mu rodzajem tolerancji luzu bocznego (c)

7-C PN-79/A4-88522.01 Dla kół walcowych - FN-79/M-88522.01, dla kół stożkowych    PN-80/M-88522.03,

dla kół ślimakowych- PN-80/M-88522.04.

Przy kombinacji klas dokładności oznaczenie dokładności

wykonania koła składa się z trzech liczb i dwóch liter oraz numeru normy.

Pierwsza liczba oznacza klasę wg wymagań dotyczących dokładności kinematycznej, druga-klasę wg wymagań dotyczących płynności pracy, trzecia-klasę wg wymagań doty czących przylegania zębów, pierwsza z liter- rodzaj pasowania, druga-rodzaj tolerancji luzu bocznego. Liczby między sobą oraz od liter oddziela się myślnikami.

PRZYKŁAD OZNACZENIA dokładności wykonania koła walcowego 8 klasy wg wymagań dotyczących dokład ności kinematycznej, 7 klasy wg wymagań dotyczących płyn ności pracy, 7 klasy wg wymagań dotyczących przylegania zębów z pasowaniem B, tolerancja luzu bocznego a: 8-7-7—Ba PN-79/M-88522.01

2. DŁUGOŚĆ WZDŁUŻ WSPÓLNEJ NORMALNEJ PRZEZ 2^ ZĘBÓW (dla kół walcowych)

Długość wzdłuż wspólnej normalnej (długość pomiarowa —W) — odległość między różnoimiennymi powierzchniami bocznymi zębów koła zębatego walcowego mierzona wzdłuż wspólnej normalnej do tych powierzchni (rys. 1.5.9.1).

Rys. 1.5.9.1. Schemat pomiaru długości wzdłuż wspólnej normal nej W przez zębów:

a)    dla kół o zębach prostych,

b)    dla kół o zębach skośnych

Liczba zębów na długości wspólnej normalnej (    ) -

liczba zębów koła zębatego walcowego znajdująca się w ob rębie długości wzdłuż wspólnej normalnej (rys. 1.5.9.1) Z_v=f(Z) (tabl. 1.5.9.2),

gdzie Z - liczba zębów mierzonego koła.

Nominalna długość W_y (dla a = 20°)

W^(W'+ 0,684X)rn , mm, gdzie: W - długość wzdłuż wspólnej normalnej dla

m = 1 mm; W'=f(Z), mm (tabl. 1.5.9.2), X - współczynnik przesunięcia, m - moduł zazębienia, mm.

Rzeczywista długość wzdłuż wspólnej normalnej (podawana na rysunku wykonawczym koła)

W    Ew ias) ^— Ttwd, mm,

gdzie: Ewms - najmniejsza odchyłka średniej długości pomiarowej;    Ew ms ~ Ew na Ewms, /iffi,

Ewms = f {d, rodzaj pasowania, klasa dokładności), I składnik (tabl. 1.5.9.3),    ^m,

Ewms =f (F_t), II składnik (tabl .1.5.9.4), firn, Twm - tolerancja średniej długości pomiarowej (tabl. 1.5.9.5);    (rodzaj pasowania,

rodzaj tolerancji, F_r),    /im,

F_r - dopuszczalne bicie promieniowe uzębienia, /im, (tabl. 1.5.9.6); F=f (klasa dokładności, d, m). PRZYKŁAD 1:    Koło o dokładności 1~C, m-5 mm, Z = 42,

X=0, d ~m -Z= 5-42= 210 mm, (Z_w= 5). '+0,684żf)m =(13,8728+0,684• 0)*5=69,364 mm (tabl. 1.5.9.2), -Ewjas =0,080 mm (tabl. 1.5.9.3),

7V= 0,056 mm (tabl. 1.5.9.6),

Ewms — 0,014 mm (tabl. 1.5.9.4), {F_r =0,056 mm),

Ew ms ⁼ Ew na + Ewms — 0,080 + 0,014= 0,094 mm,

Twm = 0,07 mm (tabl. 1.5.9.5),

W =( W^Ewna) - Twm - (69,364- 0,094) -0,07^9,27-^07 mm.

3. GRUBOŚĆ ZĘBA PO CIĘCIWIE ⁽“'J

Grubość zęba po cięciwie (5) - długość cięciwy odpowiadająca grubości normalnej zęba (rys. 1.5.9.2).

3.1. Dla kół stożkowych o zębach prostych nominalna gru-bość zęba po cięciwie S_nm= 0,8830 S_el(2), mm,

Rys. 1.5.9.2. Schemat pomiaru grubości zęba