larsen1316

1316 III Anestezjologia specjalistyczna

dzania badań przedoperacyjnych, biorąc pod uwagę stosunek korzyści i poniesionych kosztów do czynników ryzyka.

1 Ocena przedoperacyjna

Miażdżyca rzadko jest chorobą występującą w sposób izolowany, lecz zwykle obejmuje wiele narządów i układów, z których miażdżyca serca, mózgu i nerek ma istotny wpływ na chorobowość i śmiertelność w okresie okołooperacyjnym. U pacjentów z chorobami naczyń istnieją więc nierzadko jeszcze i inne choroby towarzyszące (tab. 47.1). Nadciśnienie tętnicze występuje też u pacjentów z chorobami naczyń. Ma ono znaczenie nie tylko jako czynnik ryzyka w chorobach naczyń, ale może też być ich następstwem. Pacjenci z chorobami naczyń są często nałogowymi palaczami i nierzadko zapadają na schorzenia układu oddechowego. Inną często występującą chorobą towarzyszącą jest cukrzyca, w przypadku której, tak jak i w innych opisanych chorobach, konieczna jest staranna ocena przedoperacyjna i leczenie w okresie okołooperacyjnym.

Choroby te zazwyczaj zwiększają okołoopera-cyjną zachorowalność i umieralność związaną z zaburzeniami krążenia. Do głównych czynników ryzyka należą:

-    objawy niestabilnej dusznicy bolesnej,

-    przebyty niedawno zawal serca,

-    niewyrównana niewydolność serca,

-    istotne klinicznie zaburzenia rytmu serca: bloki przedsionkowo-komorowe, objawowe komoro-we ekstrasystolie, związane z podstawową chorobą serca, nadkomorowe arytmie z niekontrolowaną częstością pracy komór.

Średniego stopnia czynniki ryzyka stwarzają następujące choroby:

-    lekka dusznica bolesna (stopień I lub II),

-    dawno przebyty zawał serca albo obecność patologicznego załamka Q,

-    wyrównana lub stwierdzana w wywiadzie niewydolność serca,

-    cukrzyca.

Tabela 47.1 Choroby często występujące u pacjentów ze schorzeniami naczyniowymi

-    Choroba niedokrwienna serca

-    Przebyty zawal mięśnia serca

-    Nadciśnienie tętnicze

-    Cukrzyca

-    Choroby pluć

-    Niewydolność nerek

Czynniki mające niewielkie znaczenie to:

-    nieutrwalone nadciśnienie tętnicze,

-    zaawansowany wiek (ma znaczenie tylko przy współistnieniu chorób),

-    przebyty udar mózgu,

-    ograniczona wydolność,

-    nieprawidłowości w EKG: blok lewej odnogi, zaburzenia ST-T, hipertrofia lewokomorowa,

-    migotanie przedsionków.

Choroby płuc. Jak wiadomo zwiększają one ryzyko wystąpienia pooperacyjnych powikłań płucnych, przede wszystkim u pacjentów operowanych w obrębie klatki piersiowej lub w obrębie nadbrzusza. Przy znacznym ograniczeniu czynności płuc, konieczne jest wykonanie czynnościowych badań płuc przed zabiegiem operacyjnym. Hiperkapnia zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań oddechowych w okresie pooperacyjnym.

Czynność nerek. Często w okresie przedoperacyj-nym istnieją już choroby nerek, spowodowane zmianami miażdżycowymi, nadciśnieniem lub cukrzycą. Operacje na aorcie zwiększają ryzyko wystąpienia pooperacyjnych powikłań nerkowych, np. z powodu zmniejszenia podczas manipulacji chirurgicznych ukrwienia już wcześniej uszkodzonych nerek.

1.1 Badania przedoperacyjne

U pacjentów z chorobami naczyń, wobec podejrzenia występowania schorzeń towarzyszących i następstw choroby podstawowej, najczęściej w celu uzupełnienia badań laboratoryjnych, wykonuje się przed operacją dużą liczbę aparaturowych badań diagnostycznych (tab. 47.2).

Czasami są one zbyt drobiazgowe i kosztowne, a ich przydatność do zabiegu oraz określania rokowania dla pacjenta jest częściowo dyskusyjna.

Tabela 47.2 Badania przedoperacyjne wykonywane u pacjentów z chorobami naczyń

-    EKG

-    Próba wysiłkowa

-    Badanie Holtera

-    Scyntygrafia serca

-    Echokardiografia

-    Angiografia

-    Koronarografia

-    Zdjęcie RTG klatki piersiowej