logopedia(mowa ) Minczkiewicz

IM

*

•**-.* TT

czynników, od których uzależniona jest tak czynność nadawania (mówienia). jak tez odbioru (rozumienia). Mówienie (nadawanie) i rozumienie (odbiór) warunkowane są proca mózgu, narządów mownych (oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjuych). narządu słuchu i jego właściwości warunkujących słyszenie, rozumienie oraz autokontrolę słuchową (w percepcji słuchowej pomocniczą rolę odgrywa wzrok, umożliwiający obserwację ruchów ust mówiącej osoby - odczytywanie z ust).

Mowa uzależniona jest od myślenia, które jest podstawą jej kształtowania. W prnresir myślenia dużą rolę odgrywają informacje zmysłowe, odbierane pi /.«•/. ndpiiwii dniu wyspecjalizowane analizatory. Zdolność opanowania mowy pr/r / «•/.!« ivvli‘k:a /ałr/.y pi/idr wszystkim od właściwości nnalomiczno-OzjO-VII\‘I li IIIO/JMI. kfmc decydują >» |cj*m inhligrneji. osobowości, uspołeczni' ulu. /i| u. t wi >' »•.» I uai/adnw m«iwuvh dnk podaje. M. Mai u szewski il'1/ll. tilr w*./>•.*• IM*- «■/«;.•.« i itiM/p.n .są jednakowo niezbędne do tego. aby • . Ir.wi. L iii<•}'J iiimwi' i tii/.iimirc Inadawać i odbierać). Fakt ten poświadczają li« /n'* j>i /.yId.idy "piniiw klinic znych, w których podkreśla się wyraźnie, ze u;./U*wi/i uia prwnyi h okolic mózgu w przypadku badanych pacjentów w «»gMlr nic wpływały nu zaburzenia w komunikacji werbalnej, a więc na i« h porozumiewanie się z otoczeniem za pośrednictwem mowy. Badania nad mózgiem człowieka, jak podaje wymieniony autor pozwoliły na ustalenie, że udział obu pólku) mózgowych w czynnościach mownych (nadawania i odbioru) jest u większości osób nierównomierny, to znaczy, że jedna z nich pełni rolę ..dominującej", a druga jej ..podległej". Zjawisko funkcjonalnej asymetrii mózgu ludzkiego nosi nazwę „dominacji dla mowy". U znacznie mniejszej liczby osób —jak wykazały badania — obie półkule mózgowe w mniej więcej takim samym stopniu biorą udział w czynnościach mownych (M. Maruszewski 1974). W diagnozie logopedycznej, ustalenie owej ..dominacji" dla mowy, jest ważnym krokiem badawczym. Należy dodać, ze u większości osób poddawanych badaniom orientacyjnym rolę ..dominującej" spełniała półkula lewa. W niewielkim natomiast procencie ..dominującą dla mowy" była półkula prawa, przy czym o wiele częściej miało to miejsce u osób leworęcznych. M. Matuszewski (1974) podkreśla, iż nawet w obrębie „dominującej" półkuli mózgu, nie wszystkie jej części są jednakowo znaczące dla procesu mowy. Potwierdziły to liczne badania nad afazją — gdzie u chorych z poważnymi uszkodzeniami półkuli dominującej nie stwierdzono afazji lub odnotowano zaburzenia mowy o charakterze przemijającym (zaburzenia czasowe — chwilowe).

Z powyższych faktów należy wnosić o istnieniu pewnych okolic półkuli dominującej, szczególnie znaczących dla mowy. Okolice te tworzą tzw. ..obszar mowy". Uszkodzenia tego obszaru dawać mogą symptomy zaburzeń nK>wy. Z badań nad mózgiem ludzkim wynika, że obszar mowy półkuli dominującej zlokalizowany jest w jej części środkowej (za: M. Matuszewski

24

1974). Obejmuje swym zasięgiem częściowo piat czołowy, ciemieniowy i skroniowy (ryc. 6 i 7).

Obszar mowy [wyraźnie zaznaczony na rycinie 7) nic jest czynnościowej jednorodny, o czym świadczyć mogą wyniki badań przeprowadzono na wielu chorych. W zależności od tego. która część obszaru mowy zostanie

Ryj. <i. Mózgowiu. WUlok stmny i u woj (wg S. RóiyeUi. Anatomia mózgowia i    kręgów* tg«*, 10S7, 5. <ł:i)

dodatkowy (ruchowy) obszar mowy

tylny (czuciowy* obszar mowy

l !>!»!«, h. JU1)