Obraz008

Pojęcie praca_s.QCjalnapo raz pierwszy znalazło swoje miejsce w praktyce i teorii w 1917 roku za sprawą zmiany dokonanej w nazwie amerykańskiego stowarzyszenia National Conference of Charities and Corrections na National Conference ofSocial Work [Szmagalski 1996, s. 15]. W organizacji tej działały m.in.: M. Richmond, E. i G. Abbott, J. Addams. Od tego momentu obserwowany jest intensywny rozwój nowej profesji. W ślad za tym powstawały kolejne próby bardziej precyzyjnego określenia i ujęcia istoty pracy socjalnej.

Jedną z takich prób jest definicja ^Boehmą, reformatora amerykańskiej edukacji w zakresie pracy socjalnej.(„Praca socjalna dąży do wzmocnienia społecznego funkcjonowania jednostek, znajdujących się w warunkach indywidualnych i grupowych, poprzez działania skupione na ich stosunkach społecznych konstytuujących interakcje między człowiekiem oraz jego środowiskiem. Te działania mogą być uporządkowane według trzech funkcji: przywracania osłabionych możliwości, zabezpieczania indywidualnych i społecznych zasobów oraz zapobiegania społecznym dysfunkcjom” [Frysztacki 1996, s. 12].    ^

Nieco odmienne ujęcie zakłada propozycja Towarzystwa Pracowników Socjalnych w USA, gdzie za pracę socjalną uznaje się „(...) profesjonalną działalność wspomagającą jednostki, grupy oraz społeczności we wzmacnianiu, bądź odzyskiwaniu zdolności do społecznego funkcjonowania oraz tworzącą sprzyjające temu warunki społeczne. Na praktykę pracy socjalnej składa się stosowanie wartości, zasad postępowania oraz technik w dążeniu do osiągnięcia jednego lub kilku następujących celów: pomagania ludziom w uzyskiwaniu realnych usług, dostarczania jednostkom, rodzinom i grupom doradztwa oraz psychoterapii; pomagania społecznościom i grupom w tworzeniu i poprawianiu służb społecznych oraz zdrowotnych; uczestniczenia w odpowiednich procesach legislacyjnych” [ibid.].

Z kolei B,J>ubois i K.. K_Ł Miley określając istotę pracy socjalnej podkreślają jeszcze bardziej dobitnie jej konstytutywną cechę jaką stanowi profesjonalizm. („Praca socjalna obejmuje działania profesjonalne mające na celu poprawę warunków życia jednostki i społeczeństwa oraz złagodzenie ludzkiego cierpienia i rozwiązywanie problemów społecznych. Pracownicy socjalni, jako zawodowi opiekunowie, pracują z ludźmi, by rozwinąć ich zdolności i zwiększyć ich możliwości działania, udostępnić społeczną pomoc i środki oraz by rozwinąć struktury społeczne, które tworzą możliwości tego działania”JPubois, Miley 1996, s. 25].

Z przytoczonych definicji wynikają dwie zasadnicze kwestie. Po pierwsze w warunkach amerykańskich praca socjalna ma ugruntowaną pozycjęjako profesja, podbudowana specyficznymi zasadami i wskazaniami metodyczny^., mi, po drugie, podstawowe funkcje pracy socjalnej, tj. odnowienie zdolności, zapewnienie zasobów i środków oraz prewencja, czyli zapobieganie społecz-j^yjlysfunkcji, są ze sobą wzajemnie powiązane j współzależne [por. Skid-more, Thackeray 1996, s. 20]. W Stanach Zjednoczonych praca socjalna traktowana jest także jako szczególna metoda realizacji tzw. osobistych usług socjalnych, które obok systemu ubezpieczeń społecznych, programu ochrony zdrowia, edukacji narodowej, budownictwa socjalnego oraz programu zatrudnienia, zaliczane są do szeroko rozumianej i realizowanej w USA sfery socjalnej [por. Sieńko 1987, s. 9-10]. W kontekście powyższego dodać również należy, że tak rozumiana praca socjalna, w porównaniu do rodzimych tradycji i rozwiązań, ma znacznie szerszy zakres pojęciowy i obszar zastosowania praktycznego. Jak podkreśla J,. Szmagalski vW jej polu mieści się nie tylko pomoc ludziom ekonomicznie upośledzonym, ale także różnorodna działalność terapeutyczna, rewalidacyjna, resocjalizacyjna oraz edukacyjna skierowana do jednostek i rodzin, które mają trudności w społecznym funkcjonowaniu z powodu swojej sytuacji społecznej czy braków fizycznych, psychologicznych, interpersonalnych lub wszelkiego rodzaju nałogów” [Szmagalski 1996, s. 77].

Na gruncie europejskim szczególnie rozpowszechnioną pozostaje definicja przedstawiona przez RadęJE.W£py__w Rezolucji nr 16, gdzie jako pracę socjalną określa się „(...) specyficzną działalność profesjonalną, której zada-niem jest ułatwianie wzajemnego przystosowania jednostek, rodzin, grup i środowiska społecznego, w którym żyją, oraz rozwijanie poczucia własnej wartości ..indywidualne i poprzez wykorzystanie możliwości tkwiących w ludziach* w stosunkach interpersonalnych, oraz zasobach udostępnianych przez społeczności lokalne” [Wódz 1996, s. 12].

Nieco różniąca się sposobem ujęcia pozostaje definicja brytyjska zawarta w programie wymagań kwalifikacyjnych ustalonym przez ogólnokrajową instytucję kontrolującą standardy w zakresie pracy socjalnej (Central Counsil for Education Training in Social Work), w myśl której „Praca socjalna jest to Profesjonalna działalność polegająca na pomaganiu jednostkom, grupom lub społecznościom we wzbogacaniu czy odtwarzaniu ich zdolności społecznego ^nkc]onowania i tworzeniu warunków społecznych sprzyjających osiąganiu dSiuglÓwlL [Nocuń, Szmagalski 1996, s. 8]. Tak rozumiana praca socjalna ukierunkowana jest na problemy egzystencjalne i odkrywanie powiązanych z nimi czynników społecznych i psychicznych. W tym też Z. Butrym, przez lata związana z brytyjskim nurtem pracy socjalnej, upatruje czynników różnicujących profesjonalną pracę socjalną i politykę socjalną. Cele tej ostatniej określa jako dokonywanie zmian strukturalnych m.in. poprzez stanowienie Prawa, dystrybucję środków finansowych, itp. Autorka wyraźnie oddziela także od pracy socjalnej sferę administracji socjalnej, której funkcje polegają

15