Obraz
7 4

Schematy eksperymentalne

Nawet jeżeli mamy wszelkie dowody, że po zakończeniu programu nastąpiły pozytywne zmiany w funkcjonowaniu uczestników, to nie możemy być pewni, że owe zmiany są efektem naszych oddziaływań. Procedury eksperymentalne pozwalają na największą kontrolę zmiennych wpływających na nasze wyniki. Dzieje się tak dzięki możliwości porównywania dobranych losowo grup (uczestników programu i przynajmniej jednej grupy kontrolnej). Jeżeli zakładamy, że zastosowane przez nas narzędzia mogą mieć wpływ na funkcjonowanie badanych (a nie tylko sam program), możliwa jest kontrola wpływu pierwszego badania (pretestu) dzięki zastosowaniu procedury pretest - posttest z grupą kontrolną oraz z dodatkową grupą kontrolną badaną tylko posttestem¹.

Gaś wymienia sześć procedur eksperymentalnych, spośród których wybieramy tę, która najbardziej odpowiada specyfice naszego programu i zapewnia kontrolę ważnych dla nas zmiennych².

Schemat najprostszej procedury eksperymentalnej

	Grupa eksperymentalna	Pretest	Realizacja programu	Posttest
Dobór
losowy \	Grupa kontrolna	Pretest		Posttest

Schematy quasi-eksperymentalne

Realizacja programów profilaktycznych odbywa się często w warunkach uniemożliwiających z różnych względów dobór losowy (np. objęcie działaniami dobranej losowo grupy może być spostrzegane jako decyzja niesprawiedliwa i niezrozumiała przez pozostałych członków danej społeczności). W takich sytuacjach użyteczna może być procedura z grupą porównawczą (tzw. nie-ekwiwalentną grupą kontrolną).

Grupa eksperymentalna	Pretest	Realizacja programu	Posttest
Grupa porównawcza	Pretest		Posttest

Jeżeli niemożliwy jest dobór próby porównawczej (np. przy tworzeniu grupy terapeutycznej albo grupy wsparcia dla młodzieży zgłaszającej się samorzutnie bądź kierowanej przez inne placówki), możemy zastosować procedurę badań wielokrotnych.

Kolejne pomiary	1	2	3	4	5	6
Grupa eksperymentalna
			Realizacja programu

Ten sposób badania pozwala uzyskać wiele informacji o wpływie naszego programu w kontekście rozwoju danej grupy osób, wnioski o skuteczności dotyczą jednak wyłącznie tej grupy.

Oprócz schematów eksperymentalnych i ąuasi-eksperymen-talnych Hawkins i Nedehood³ wymieniają jeszcze dwa:

Pretest - posttest

Grupa eksperymentalna

Pretest

Realizacja programu

Posttest

Ten schemat pozwala ustalić, czy w trakcie realizacji programu zaszły jakieś zmiany w funkcjonowaniu klientów (zgodne bądź niezgodne ze spodziewanymi efektami), nie uwzględnia jednak wpływu wydarzeń albo procesów rozwojowych niezwiąza-nych z programem. Tym samym nie możemy jednoznacznie stwierdzić, jaki wpływ wywierają nasze działania.

199

1

   Gaś Z.B., Psychoprofilaktyka. Procedury konstruowania programów wczesnej interwencji, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skiodowskiej, Lublin 1998

2

   Tamże

3

Hawkins J.D., Ńederhood B., Podręcznik ewaluacji programów profilaktycznych. Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Pracownia Wydawnicza, Warszawa - Olsztyn 1994