Obraz6

dawna samemu dźwiga ciężar obrony ojc/.y/ny; gdy ucliyi, tego drugi pretendent. Nie trzeba było zatem długo czekać _f ^

ostateczny (1107/1108):    ³ ^

■ w -

Jeśli potrzeba było jeszcze yAic^oś przypieczętowania. _t0 mogło temu służyć zainscenizowanie wymownego świadectwa pj_c$_n] ludowej. Śpiewają ją prości żołnierze w obozie cesarza, kiedy czekają

na bitwę z Bolesławem:

Bolesławie. Bolesławie, ty przesławny książę panie.

Ziemi swojej umiesz bronić wprost niezmordowanie! < j Taki książę słusznie rządy nad krajem sprawuje.

Który z garstką swych olbrzymie wojsko tak wojuje!

„Głos ludu — dodaje Gall — zawsze zwykł zgadza^ się / ciosem Pańskim" (Ul 12). Lud ten musiał być jednak poinformowany, że nie ma dwóch państw polskich — Zbigniewowego i Bolesławów ego (taka była rzeczywistość do 1106 r.) - tylko jedno, i żc (o ten ostatni jest jego prawowitym w ładcą.

W innym jeszcze sensie i zakresie również Bolesław ora/ jego najbliższe otoczenie byli adresatami tej książki. Włączała ich do świata przedstawionego na piśmie, czyniła ich zatem mieszkańcami historii, która jest budowana jedynie na tym. co się pamięta i ro/umie. przede wszystkim jednak na wiedzy o tym. co i dlaczego ,est warte pamiętania. By! to ten przejaw chrześcijańskiego uniwersalizmu, który obejmował jednolitą wizją i jednym czasem cala z,emska r/eczv-wisiosc. przekształcając ją w korpus encyklopedycznej wiedzy

Uo jeżeli sądzicie, że królowie , książęta polscy mc zasługują na »l| dzieje i rocznik., lo najwidoczniej królestwo polskie stawiacie na rowm z J bądź niekulturalnymi ludami barbarzyńców (List ks III)

Swoim dziełem Gall dokonywał w,gc w imieniu Holcsl; potwierdzenia Mieszkowego chrztu sakramentalnego tym raz w bąrt i—r-w. w_w„^_a, ,_fai,_clf;_s

_a wraz z nim Polskę do korpusu wiedzy, jaki tworzyła nowa cywi-„zacja. Czynił, to wówczas liczni pisarze: opiewali wojenne czyny bohaterów, wierząc przy tym niekiedy, ze ich czyny pisarskie są waż-nie.sze od rycerskich, te bowiem dopiero pod piórem pisarzy zyskuią _ks/talt wiedzy utrwalonej na piśmie. Wiedza ta jednak mc mogła pozostawać jedynie na pergaminie, wytworzono ją bowiem po to, aby zastępowała niewiedzę, a jeszcze bardziej wypierała wiedzę konkurencyjny negatywnie przedstawiającą bohatera. W liście wstępnym do księgi III autor nalega, aby jego dzieło było „na głos tłumaczone” najpierw księciu, który nie odebrał wykształcenia łacińskiego.

_NS odróżnieniu od swojego brata Zbigniewa. Prócz tego należy zakładać głośną recytację tego przekładu na zamku, czego potrzebę uzasadnia autor przeprowadzając porównanie między dwoma rodzajami wielkich ludzi i wiekopomnych czynów.

Albowiem tak jak świętych mężów czci się dla ich dobrych dziel i cudów. _tak królowie ziemscy i książęta zawdzięczają sławę zwycięskim wojnom i tryumfom A jak zbożną jest rzeczą w kościołach głosić kazania o życiu i męczeństwie świętych, tak chwalebnym jest w szkołach i w pałacach opowiadać o tryumfach i zwycięstwach królów czy k>iąząt I jak żywoty świętych i męczenników gło->/one po kościołach skłaniają myśli wiernych ku pobożności, tak rycerskie dzida i zwycięstwa królów czy książąt, opowiadane po szkołach i zamkach, zagrzewają do dzielności serca rycerzy

Możemy być pewni, że to zagrzewanie do dzielności nie następowało po rycerskiej lekturze łacińskiej kromki, ale po wysłuchaniu przetłumaczonej opow ieści. Autor tak sobie ten proces wyobrażał: on zapisuje (dyktuje skrybie), ale potem publiczność słucha (nie czyta). Wobec tego oceniając przekaz zawartości jego dzieła musimy brać pod uwagę nic tylko liczbę kodeksów z jego odpisami, ale pamiętać o równoległe) ustnej transmisji (wernakulamej, czyli w językach lu dowych). której wpływu wolno się dopatrywać nawet tam, gdzie me ma żadnego śladu po kodeksie, ani nie było nigdy żadnej biblioteki. Widzimy tu świadome uruchomienie procesu przekazu ustnego napisanej historii, bo przecież nie chodziło w prezentacji prze a u y o o zabawienie publiczności, ale o sprawienie, by historię w w® J zasłyszanej dalej powtarzano. Temu mogły służyć rozsiane po tekście wierszyki, traktowane dotąd jako literac ^{ie oz} ° ^    . •

uwarunkowania autora i metodę zbierania materia u, ą

47