Obraz2 2

I IH | I >,is/yknwsk.i |.ik««•.. /y. i,i u I'. I<lywli - pcilagogitziU')

można brak troski o u c / n i o w wytłumaczyć jak i mi ko i wiek trud n ości a m i n a u c z y c i c I a?

Zastanawia fakt, dlaczego stosunkowo największa liczba nauczycieli wskazuje wśród celów wygospodarowanie większej ilości czasu wolnego di> własnej dyspozycji (kolejno badani wymieniają wykorzystanie czasu w< dług własnych zainteresowań), podczas gdy w hierarchii wartości tę sten, /ycia oceniają jako nieważną lub tylko jako dość ważną (jedynie w grupa IIK badani oceniają czas wolny jako bardzo ważną wartość w życiu). W k.i tegorii celów związanych z czasem wolnym badani deklarują także: spędza nie większej ilości czasu wolnego z rodziną, wykorzystanie go w sposób al< tywny i racjonalny, jak również wygospodarowanie środków finansowych na cele wypoczynkowe itp., są to jednak preferencje sporadyczne.

Jeśli do deklarowanych przez nauczycieli celów mieszczących się w kale gorii całokształt życia porówna się oceny jakości życia, które kształtują się w stopniach przeciętna - niska, to można zaryzykować przypuszczenie, że badanym do szczęścia i zadowolenia z życia brakuje spokoju, stabilizacji, poczucia bezpieczeństwa oraz życia zgodnie z własnymi wizjami. Wydaje się, że osiągnięcie tego celu utrudnia badanym permanentna troska o ro dzinę, problemy finansowe oraz zawodowe.

Nauczyciele studiujący rzadko myślą o swojej przyszłości, raczej widz.) ją poprzez pryzmat osiągnięć swoich dzieci, związanych z ich wychowa ni cm, wykształceniem bądź usamodzielnieniem w dorosłym życiu. Pragną godnego życia na przyzwoitym poziomie po przejściu na emeryturę, mają jednak wiele obaw przed tym, co przyniesie czas.

Motywy postępowania nauczycieli

Motywacja do działania jest z jednej strony czynnikiem kształtującym prze życia, doznania, sądy, przekonania człowieka i ocenę jego życia, z drugiej strony zaś powstanie motywu jest uwarunkowane stopniem oceny zadowo lenia z ogólnej jakości życia (i jakości cząstkowych), pewnych klas zdarzeń czy poszczególnych sytuacji w życiu człowieka (Krajeńska-Zięba, Kucińska, 1995, s. 2H).

Zdaniem S. II Schwartza i W. Hilsky’ego, o dominując ych sle rach motywacji można wnioskować / ponilm u wartości, gdyż mimo różnii formalnych istnieje między nimi < Ida odpowli dnlość

l). hierarchia wartości odzwierciedla hieiauhię motywów (zob. Shwartz, Bilsky, 1987, s. 550-562). badacze twierdzy ponadto, iż o motywach można wnioskować przez analizę zachowania, towarzyszące im przeżycia i procesy emocjonalne. Taki sposób pomiaru proponuje ). A. Piliavin. Autorka suge ruje, że ludzie nie zawsze trafnie rozpoznają motywy i nie zawsze potrafią je zwerbalizować (zob. Piliavin, 1990, s. 241-266).

I lierarchię motywów, którymi kierują się w życiu nauczyciele studiujący ustalono, opierając się na powyższych poglądach, natomiast za jej podsta wę przyjęto przede wszystkim wartości uznawane przez badanych oraz ich sądy wartościujące na temat poszczególnych elementów życia oraz przeszłych i przyszłych wydarzeń. Motywy wymienione w tym miejscu podda no analizie jakościowej.

Rekonstrukcja hierarchii motywów ujawnia trzy główne zjawiska. Po pierwsze, najważniejsze miejsce w obszarze motywów postępowania wszyst kich nauczycieli zajmuje rodzina. Stanowi ona najczęstszy i najpoważ niejszy motyw do podjęcia działania, kształtujący postępowanie badanej grupy. Również w hierarchii wartości rodzina we wszystkich badanych gru pach zajmuje najważniejsze miejsce, także wśród celów życiowych. Jak usta łono w niniejszej monografii, w ocenach jakości życia nauczycieli studiują cych dominują czynniki subiektywne, dlatego można przyjąć, że ro dz i n .i traktowana jest przez nauczycieli jako związek uczuci o wy o wartości priorytetowej. Wskazują na to między innymi wyn i ki jakościowe, częściowo przedstawione w niniejszym rozdziale, jak również dokończone przez nauczycieli zdania, np.: największy sens mojemu życiu nadaje (n adają)...: „moje dziecko, jego sukcesy i zdrowie” (osoba 140, PK), „mój syn i mąż” (osoba 129, PK), „rodzina i praca zawodowa” (osoba 14,1IK), „przyjaźń i rodzina” (osoba 34, HK), „bliskie mi osoby” (osoba 110, PR), „posiadanie własnych dzieci” (osoba 5, PR), „rodzina” (osoby: 1, 13, 17, 39, 52 i inne, HR).

Również stosunkowo największa liczba badanych wśród obaw przed przyszłością wymienia te, które związane są z rodziną: choroby i śmierć bliskich oraz występujące w ich życiu nieszczęścia losowe. Obawy te wyślę pują w bardzo wysokim stopniu (według 5-stopniowej skali), we wszystkich gi upach nauczy* leli (od ' \7"i» w grupie I IK do 66,1% w grupie I IR). Warto podkreślić, iz w.iiIom i uznawani przez. nauczycieli z poszczególnych grup, Jeśli i hotlzi o zgodno . i odpuu u d/| (obli* zonę za pomoi ą współ*,zynnika