Obraz 0

szy, niekiedy ożywiając go trybem rozkazującym _T zbliżają formę do scenicznego dialogu typu rcwiow_c° *^{C Pr}^

n •nminnl' C7lllL' tYł IPCAni 1C# M»//» Vł • 1/nLJ__    jaki -

przed zimą. Zachował zwykły w takich wskazówk

crr\/ niplipHv n7vwiniar* on lruk»m ^-.i______•    C2jg.^

taka personifikacja posuwa się do faktycznej impcrsonacjnir^ pisuje swojej osobie sprawstwo /mian w przyrodzie, jakie si^3JP^'

z niemieckich sztuk mięsopustnych: kolejne postacie ^^Jaki toprezentacją. nie wchodząc w rzeczywisty dialog _z in żywego monologu sprawia, że czytamy zdania oz^ajmlT^ ° rystyczne obserwacje włożone w usta miesięcy. Tylko

panowania dokonują. Nie spotykamy w późniejszych wiersz Z*® kalendarzach tak dobitnej personifikacji, choć pojawia siędo^^ miesięczne zestawy porad wygłasza sam dany miesiąc; tak wf u?

zakończenie minucji Maurycjusza Trzyprziyckiego (ok 1585) ^

Otóż ci się przez rok cały le miesiące opisały. (Antonów 1938. $. 150,

W piśmiennictwie średniowiecznym znamy dziesiątki wiery\ o miesiącach (de nwnsibus). Mają one najróżniejsze konstrukcje For- ; ma zwykle odzwierciedla liczbę dwanaście. W treści przeważa krótka informacja astrologiczna i klimatyczna, jak w incipicie 12-zwrotkwt-go wiersza De 12 nwnsibus, głoszącym na początek niezbyt odkrywczo, że w styczniu zdarzają się największe mrozy: Sunt in Januano maximi algores. (W 18836)

Zdarzają się także elementy pro/opopciczne, np. Styczeń lubi biesiady, Luty woła: marznę. Pocula Janus amat, Februarius algeo clamat (De nwnsibus; W14217). Wiersz ten niezwykle populaim w’ średniowieczu odnotowano także na kalendarzu wyjętym z księgi liturgicznej, używanej w Polsce zawierającej dopisek o narodzinach Kazimierza Wielkiego 25 IV 1310 (wyd. Wisłocki, „Przewodnik Bibliograficzny’ 8, 1885, s. 251); „pięknie przy każdym miesiącu domalowane miniatury"; przy ośmiu tytuł łaciński:

I

U

III

IV

v

S'J!f^liChan,i    Pocula lanus amal

Orka nh ^ ^or/^l,n*^cu    Sed februus algeo clamat

0«^fcr: ^k0''^m'    Marcius arna fodii

Para /akn-h ^,naj,łC* ^suche gałęzie Aprilis florida prodit

ana pod drzewem Ros et flos nemorum Magio sunt

foincs amorum

VJ

vn

VIII

IX

X

XI

XII

Julio resccatur aucna Augustus spicas

Sianokosy (ostize kosy zwrócone Dal Yunius fena oj lewtj ku prawej stronic)

Żniwo

Młocka Winobranie

Trzęsienie owoców w sadach Otrząsanie żołędzi w lesie. chciwie pr/cz wiepr/c pożeranych Sprawianie zabitego d/ika.

Większość miesięcy poznajemy jako nieme personifikacje, .otonujące pewne czynności, a może są to raczej metonimie: Sie-_; październik. Tylko maj jest opisany swoiście (wracamy do tego j poniżej). Inaczej rozkładają się ujęcia narracyjne i prozopopeiczne ivprzekładzie polskim, jaki według W isłockiego drukowano w wielu kalendarzach jeszcze w XVIII w.:

Styczeń kocha kubki, w lutym grzeją pupki Marzec role orze. kwiecień kwitnąć może.

Zieleni się gaj leśny, gdy maj jest wczesny.

czerwcu rośnie siano, w hpcu twardnie grano.

Sierpień zbiera z niwy. wrzesień trzęsie śliwy.

W październiku sieją, dalej gdy płowieją Liście opadając, lepszy dzik niż zając.

najbardziej znanych wierszy kalendarzowych należał czte-rowiersz, który składał się z 12 zdań, po trzy w każdej linijce:

I°t°. ligna cremo. de vitc superflua demo:

P° 8^ramen gratum. mihi flos servit. mihi pratum Loenum declino. messes meto, vina propmo!

^ScnK‘n humi lacto. mihi pasco snem. immolo porcos

(W 14374, PL 90. 949-52)

jl ‘JV; palę drewno; zabieram z winnic, co zbyteczne;

I dzielam trawy; mnie kwiat służy; mnie łąka;

^KoszV* siano; zbieram żniwo; rozlewam wina;

^RolV obsiewam; świnię wypasam; składam ofiarę z wieprzy.J

•lak widać, brakuje w tym wierszu najważniejszego mia-^>Ulc*^c nazw miesięcy. Był to więc wiersz mnemotechniczny, ale Uąey się z zagadek. Z pewnością nie mógł służyć do nauki

315