Obraz�7

220 Podstawy dydaktyki ogólnej

mianych z metodami tego rozwiązywania w sposób konwencjonalny oraz programowany. Zbliżone wreszcie efekty uzyskano, porównując trwałość i operatywność wiadomości przekazanych jednej grupie młodzieży uniwersyteckiej w sposób multimedialny (lektura tekstu, film wideo, tekst programowany o charakterze kontrolno-korektywnym) i za pomocą wykładu przeprowadzonego przez wybitnego specjalistę. Na tej m.in. podstawie sformułowano wniosek, notabene zgodny z eksponowanym już w tym rozdziale, że „każdy środek dydaktyczny wnosi swój wkład do nauczania. Każdy coś uczniom oferuje i czegoś od nich wymaga, a równocześnie żaden z tych środków nie stanowi dydaktycznego panaceum. Środki te muszą uzupełniać się wzajemnie” (Glóckel, 1990, s. 44).

8. Środki masowego przekazu informacji i ich wykorzystanie w pracy dydaktycznej

Rozwój techniki spowodował znaczne rozpowszechnienie takich środków masowego przekazu informacji, jak film, prasa, radio i telewizja. Dzięki nim już od dłuższego czasu realizuje się różnego rodzaju programy oświatowe, przy czym niemało miejsca poświęca się w tych programach zagadnieniom przerabianym w szkole podstawowej i średniej. Zagadnienia te są na ogół bardzo starannie przygotowane przez komórki pedagogiczne radia i telewizji, a więc ich wykorzystanie w toku pracy dydaktyczno-wychowawczej jest ze wszech miar wskazane, a niekiedy wręcz konieczne. Dlatego też nauczyciele poszczególnych przedmiotów powinni 7nąę pjpaggamyjoświalowe radia i telewizji — upo^ wszechniane m.jn.jaa-łamach-czasopiśnr-ped^QgicżriycTi ^:=rrwłączać je do plariu.ffializowanyeh-2-uczniami zajęć. Zrozumiałe, że uczniów trzeba przygotować do odbioru radiowych i telewizyjnych programów oświatowych, a także po audycjach omawiać z nimi ich treść, eksponując zagadnienia węzłowe. Również przy wykorzystywaniu programów oświatowych obowiązuje zasada łączenia ich z pozostałymi składnikami procesu nauczania-uczenia się, a zwłaszcza z jego treścią i tokiem.

Programy oświatowe radia i telewizji mogą, oczywiście, spełniać różne. funkcje dydaktycznerw niektórych-przypądkach można z nich korzystaójako-ze-źródła nowych dla uczniów wiadomości, kiedy indziej natomiast będą służyły^ systematyzowaniu iutrwalaniu materiału już przerobionego w szkole itd. Rozwój kaset wideo znacznie te możliwości rozszerza i wzbogaca. O wyborze jednak takiej lub innej funkcji decydować powinien nauczyciel na podstawie analizy realizowanego

z uczniami planu i programu nauczania, aktualnie rozwiązywanych zadań dydaktycznych itp.

Oprócz możliwości wykorzystywania audycji oświatowych radia i telewizji do celów dydaktyczno-wychowawczych, wskazane jest również zaznajamianie uczniów z innymi pozycjami programu; i tym razem decyzja co do ich wyboru i sposobu wykorzystania na lekcji powinna należeć do nauczyciela.

SzkoleJ środkom masowego przekazu przypisuje się niekiedy działania konkurencyjne J-ajerdzi się zarazem, ze szkoła daje pierwszeństwo ro^^i, jUJ^icfla^asowego przekazu-—⁼wyobrażńiT rózfywcerZ tego, corpowiedzieliśmy w poprzednich akapitach wynika, że szkoła nie odrzuca tych środków, lecz usiłuje włączyć je do planowanych i realizowanych przez siebie poczynań dydaktyczno-wychowawczych. Kieruje się przy tym przekonaniem, że obraz*..którym te środki głównie~operują, wpływa dodatnio na wyniki nauczania i wychowania. Ale równocześnie szkoła" bierze pod uwagę fakt, że środki masowego przekazu nie zapewniają sprzężenia zwrotnego między nadawcą i odbiorcą informacji. A od tego właśnie sprzężenia zależą w znacznej mierze końcowe efekty | pracy dydaktyczno-wychowawczej. Stąd też model edukacji, w którym obie te instytucje funkcjonują obok i zarazem niezależnie od siebie, nie koordynując swojej działalności edukacyjnej, należy obecnie do najbardziej rozpowszechnionych. On też zasługuje na nazwę konkurencyjnego. Emisja oświatowych programów fadiowyełH telewizyjnych nie jest w nim j dyktowana programowymi i organizacyjnymi potrzebami szkoły, a wy-korzystanie tych audycji'dla celów zinstytucjonalizowanego kształcenia manjjóźęsciej charakter przygodny lub zgoła przypadkowy.

Znacznie większe możliwości wykorzystania środków masowego przekazu informacji dla celów dydaktycznych stwarza model oparty na zamierzonym i planowanym nadawaniu programów oświatowych przez i radio i telewizję oraz ich stałej recepcji przez szkolę. Jest to model ograniczonego współdziałania obu omawianych instytucji. ^Wprawdzie tym modelu szkoła otrzymuje od środków masowego przekazu gotową ofertę programową, niemniej — w przeciwieństwie do modelu •konkurencyjnego** — jest to oferta uwzględniająca wymagania nauki okólnej, a oprócz tego emitowana w czasie pozwalającym z niej korzystać na lekcjach. Szkoła ma więc tutaj pewien wpływ na tematykę j radiowych i telewizyjnych programów oświatowych, ale nadal nie współdecyduje o jej kształcie, zwłaszcza metodycznym, na zasadzie ^rtnerstwa. Mamy tu wiec do czynienia ze współpracą szkoły i środków ^wego przekazu Informacji, ale jej zakres odnosi się głównie do ładnieć organizacyjnych, a ponadto dokonuje się niejako w makro-