Orzechy zdrowie

DIETETYK RADZI

Tajemnica orzecha

Halina Ebinger, edukator zdrowotny

Drzewa niektórych dziko rosnących gatunków orzecha w Azji dożywają 400-500 lat, dlatego niektóre plemiona w starożytności uważały, że jedząc ich owoce, zapewnią sobie również długie życie. Jeszcze nie tak dawno w niektórych rejonach naszego kraju uważano, że podanie orzechów w wigilijny wieczór zwierzętom hodowlanym zapewni im płodność, a tym samym dobrobyt gospodarzowi.

Wprawdzie jedząc orzechy, nie zapewnimy sobie nieśmiertelności, ale możemy znacznie poprawić stan naszego zdrowia. Obecnie wiele gatunków uprawia się przemysłowo, dlatego są łatwo dostępne. Orzechy mają sporo tłuszczu, ale w większości takiego, który powinien znaleźć się codziennie w niewielkiej ilości w naszym jadłospisie. Poza tym zawierają wiele innych cennych składników, takich jak: magnez, żelazo, wapń, potas, fosfor, cynk oraz kwas foliowy, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, E, D) witaminy z grupy B, witaminę PP. A zatem możemy powiedzieć, że dawne przekazy w dużej mierze się potwierdzają. Dodatkowo wiemy, że orzechy m.in. wspomagają pracę mózgu, serca, mają właściwości przeciwdepresyjne, obniżają poziom cholesterolu, wspomagają regulację cukru we krwi, mają działanie przeciwnowotworowe. Większość ma również zastosowanie w produkcji kosmetyków.

Orzechy laskowe - to owoce leszczyny, krzewu rozpowszechnionego w całej Europie. Są bogate w tłuszcz (nienasycone kwasy tłuszczowe), białko, węglowodany, potas, żelazo, wapń, potas, witaminę E. Największe uprawy znajdują się w Turcji, Hiszpanii, Włoszech, Kalifornii.

Orzechy włoskie - pochodzą z Azji.

Zawierają: 50-70% tłuszczu, prawie 18% białka, witaminy E, A, B6, D, dużo potasu, magnezu, fosforu, a ponadto kwasy omega-3, fitosterole (zdaniem amerykańskich naukowców, chroniące przed rakiem piersi). Obecnie uprawiane są w całej Europie.

Orzechy pecan - smakiem i wyglądem przypominają włoskie. Pochodzą z Ameryki Północnej (Arizona, Teksas).

Orzechy pinil (gatunek sosny) - pochodzą z krajów śródziemnomorskich. Mają słodko-kwaśny smak i obniżają poziom cholesterolu.

Orzechy brazylijskie (orzesznica wyniosła) - pochodzą z dorzecza Amazonii. Nasiona w formie 18-20 trójkątów umieszczonych w jednym worku zbierane są z drzew dziko rosnących. Zawierają około 50% tłuszczu, są bardzo dobrym źródłem selenu, magnezu, wapnia. Olejek orzesznicy ma szerokie zastosowanie m.in. w przemyśle spożywczymi kosmetycznym. Dotychczas nie udało się uprawiać tej rośliny w sposób kontrolowany.

Orzechy pistacji (drzewo z rodziny nanerczowatych) - pochodzą z Azji Środkowej. Podłużne owoce ukryte są wewnątrz niejadalnej łupiny, która odpada, gdy dojrzeje. Jadane są na surowo, używa się ich również do różnego typu wyrobów cukierniczych, w tym marcepanów. Uprawiane obecnie w Iranie, Iraku, Turkmenii, Syrii, Afganistanie, Turcji, Izraelu oraz nad Morzem Śródziemnym w Bułgarii, w Grecji.

Orzechy nanerczowe - tzw. orzechy nerkowca, pochodzą z Ameryki Południowej i są bliskim krewnym mango. Jadalne jest ich jądro. Zawierają cynk, magnez (270 mg w 100 g), potas, żelazo, białko, witaminy A, PP, E oraz z grupy B, tłuszcze (jednonienasycone kwasy tłuszczowe). Uprawiane są na skalę przemysłową w Brazylii, Indiach, Nigerii, Mozambiku, Wietnamie i Tunezji.

Orzechy wodne (tzw. kasztan wodny z rodziny wiesiołkowatych) -pochodzą z Eurazji, są cenione w kuchni chińskiej.

Orzechy ziemne (roślina z grupy bobowatych) - pochodzą z Brazylii. Strąki z orzechami dojrzewają 5-8 cm pod ziemią. Zawierają około 50% tłuszczu, 25% białka, kwas foliowy, cholinę, witaminy z grupy B, a także fosfor, magnez, wapń, cynk, selen. Uzyskany z nich olej ma podobne wartości, jak oliwa z oliwek. Wykorzystywany jest do wytwarzania margaryny, jego walory dostrzeżono również w przemyśle kosmetycznym. Uprawiany w Chinach, Indiach, Hiszpanii, Francji, na Bałkanach oraz w USA. Uwaga! Zapleśniałe orzeszki mogą zawierać silnie toksyczne aflatoksyny wytwarzane przez grzyby.

Orzechy kokosowe (owoce palmy kokosowej) - pochodzą z Nowej Zelandii i Azji. Zawierają około 70% tłuszczu, 7% białka, 14% węglowodanów. Ich biały miąższ jada się na surowo, ugotowany lub suszony. Wnętrze orzecha wypełnia ciecz bogata w potas, chlorki i wapń, uzupełniająca ubytki soli mineralnych z organizmu (wydalane wraz z potem). Olej kokosowy zawiera nasycone kwasy tłuszczowe, które mają wpływ na wzrost poziomu cholesterolu we krwi.    ■